του Γιώργου Σταθάκη, Αυγή
"Η διακήρυξη ότι "αυξήσαμε το πλεόνασμα και τώρα το επιστρέφουμε" από τη σκοπιά της οικονομικής θεωρίας είναι μια καινοφανής ηλιθιότητα..."
 
Το Μνημόνιο τελειώνει τον Μάιο του 2016. Η τελευταία δόση από τα χρήματα των Ευρωπαίων εταίρων θα δοθεί τον Μάιο του 2014. Στη συνέχεια, υπάρχει δανεισμός μόνο από το ΔΝΤ και τα χρήματα αυτά είναι δεσμευμένα για την αποπληρωμή αποκλειστικά των δανείων του ΔΝΤ. Από τα δημοσιονομικά μέτρα προβλέπεται η εφαρμογή του 75% την περίοδο 2012-13 και των υπόλοιπων την περίοδο 2014-16.
Με βάση το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2014-2020, η Ελλάδα καλείται να πληρώσει περίπου 80 δισ. σε τόκους, 20 δισ. προερχόμενα από ιδιωτικοποιήσεις και 60 δισ. από το πλεόνασμα του προϋπολογισμού, την περίοδο αυτή. Το πλεόνασμα θα έπρεπε να είναι μηδέν για το 2013 και σταδιακά να αυξηθεί στο 4,5% του ΑΕΠ το 2016 ή περίπου 9 δισ. ετησίως και εκεί να παραμείνει μέχρι το 2020. Ακόμα υπάρχει ένα κενό χρηματοδοτικό, της τάξης των 11 δισ., για το 2014-15, που μένει να αποφασιστεί πώς θα καλυφθεί. Η αναθεώρηση του Μεσοπρόθεσμου έχει ορισθεί για τον Μάιο του 2014.
Με βάση τη συμφωνία του Νοεμβρίου του 2011 σχετικά με οτιδήποτε πετυχαίνει πάνω από τον στόχο της σε πλεόνασμα η Ελλάδα, αν θεωρητικώς μία χρονιά πετύχει 6% πλεόνασμα έναντι στόχου 4,5%, τότε μπορεί να ανακυκλώσει το 70% του 1,5% από αυτό για εσωτερικές ανάγκες και το υπόλοιπο να διατίθεται για την πληρωμή του τόκου. Επίσης, η συμφωνία προβλέπει την ελάφρυνση του χρέους, εφόσον επιτευχθεί πλεόνασμα, προκειμένου να βελτιωθούν οι όροι αποπληρωμής του, κάποια δηλαδή επιμήκυνση ή κάποια περαιτέρω μείωση των επιτοκίων.
Η κυβέρνηση από τον Οκτώβριο του 2013 θριαμβολογεί ότι, αντί για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό που είχε την υποχρέωση να επιτύχει, έχει πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο στη συνέχεια αυξάνει κάθε μήνα, αρχικά οριοθετημένο στα 700 εκατομμύρια, στη συνέχεια στα 3 δισ. Τούτου δοθέντος ισχυρίζεται ότι το Μνημόνιο τελείωσε, ότι δεν θα ληφθούν άλλα μέτρα, ότι τα επόμενα χρόνια δεν υπάρχει πρόβλημα δημοσιονομικού κενού και ακόμα ότι το χρηματοδοτικό κενό μπορεί να καλυφθεί με προσφυγή, έστω μερική, στις αγορές. Ταυτόχρονα, προαναγγέλλει τη στροφή σε ανάπτυξη το 2014 και φυσικά αναθέρμανση της οικονομίας με προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, κυρίως από τις ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες, αλλά και άλλες πρωτοβουλίες των ακραίων ιδιωτικοποιήσεων που επιχειρεί.
Πρόκειται αναμφίβολα για το πιο ευφάνταστο success story που θα μπορούσε να διανοηθεί κανείς. Παρακάμπτω το πόσο πραγματικό είναι το πλεόνασμα και τι περιθώρια δημιουργικής λογιστικής ενέχει. Το σημαντικό είναι άλλο. Εάν αυτό είναι επιθυμητό. Διότι, κατά γενική ομολογία πλέον, για κάθε μία μονάδα του προϋπολογισμού (μείωσης του ελλείμματος ή αύξησης του πλεονάσματος), χρειάζονται πολλαπλάσια μέτρα, καθώς επηρεάζεται η πραγματική οικονομία (ο περίφημος πολλαπλασιαστής είναι 1,8 πλέον μετρημένος). Το οποίο σημαίνει σε απλά ελληνικά ότι η βελτίωση κατά 1 δισ. του προϋπολογισμού προκαλεί διπλάσια απομείωση της οικονομίας.
Τα τελευταία 4 χρόνια μειώσαμε το έλλειμμα του προϋπολογισμού κατά 12 μονάδες του ΑΕΠ και προκαλέσαμε συσσωρευτικά ύφεση κατά 28 μονάδες του ΑΕΠ. Συνεπώς, καθώς συρρικνώνεται η βάση, η πραγματική οικονομία, εάν θέλουμε να βελτιώσουμε κατά 1 δισ. τον προϋπολογισμό, λαμβάνουμε μέτρα -μείωση δαπανών ή αύξηση εσόδων- πολλαπλάσια του 1 δισ.
Η διακήρυξη ότι "αυξήσαμε το πλεόνασμα και τώρα το επιστρέφουμε" από τη σκοπιά της οικονομικής θεωρίας είναι μια καινοφανής ηλιθιότητα, διότι το όφελος για την οικονομία θα ήταν πολλαπλάσιο εάν δεν είχαμε δημιουργήσει το πλεόνασμα και απλώς δεν είχαμε περικόψει ή απλώς είχαμε από την αρχή αναδιανείμει τις δαπάνες υπέρ όποιου σκοπού θέλαμε. Η εγγραφή της καινοφανούς οικονομικής ηλιθιότητας στο Μνημόνιο αποτελεί από μόνη της ποταπή δέσμευση για τη χώρα και η αναπαραγωγή της από την κυβέρνηση υποδηλώνει την έκταση της αλόγιστης συγκάλυψης της ουσίας του μνημονιακού εγχειρήματος στην Ελλάδα.
Τούτου δοθέντος η κυβέρνηση καλείται να εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα. Πρέπει να δημιουργήσει πλεόνασμα 9 δισ. μέχρι το 2016, άρα καλείται να λάβει τα επιπρόσθετα μέτρα που αυτό απαιτεί. Υπενθυμίζω ότι το μεγαλύτερο πακέτο μέτρων το 2012 και το 2013 ήταν 11 δισ., συνεπώς όχι μόνο καλείται να λάβει τα μέτρα που αυτό συνεπάγεται, αλλά η δήλωσή της ότι "δεν χρειάζονται νέα μέτρα ή ότι το Μνημόνιο τελείωσε" αποτελεί λογική ανακολουθία. Διότι η επιστροφή στην ανάπτυξη, η υπόθεση δηλαδή ότι η οικονομική κατάρρευση φθάνει φέτος προς το τέλος της και μπορεί να αρχίσει να επιστρέφει σε θετικούς ρυθμούς, έστω σιγά-σιγά, δυναμιτίζεται από την ίδια την επίτευξη του πλεονάσματος των 9 δισ. το 2014-2016.
Κοινώς, το εγχείρημα του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος με τα διαρκή τεράστια πλεονάσματα δεσμευμένα στην αποπληρωμή του χρέους προκαλεί μια διαρκή "παγίδα ύφεσης" για την οικονομία και διαρκή οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση για μεγάλη μερίδα των πολιτών. Η επικείμενη αναθεώρηση του μεσοπρόθεσμου τον Μάιο θα αποτελέσει την πραγματική προσγείωση του success story της κυβέρνησης και των μνημονιακών φαντασιώσεων. πηγή