Το δημόσιο σχολείο σε κίνδυνο

 του Γ. Γαλάνη

Την Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου θα χτυπήσει το κουδούνι για τους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς θα έρθουν αντιμέτωποι με την πιο φανερή πλευρά των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η δημόσια εκπαίδευση.

 Για τα προβλήματα αυτά, αλλά και για εκείνα που δεν φαίνονται στην πρώτη ματιά, την κύρια ευθύνη φέρουν οι αντιεκπαιδευτικές πολιτικές των μνημονιακών κυβερνήσεων.

Οι ελλείψεις εκπαιδευτικών στα σχολεία, η υποχρηματοδότηση των σχολικών μονάδων, οι δραματικές μειώσεις του εισοδήματος των εκπαιδευτικών που σε πολλές περιπτώσεις φτάνει στο 40% του μισθού τους είναι η μια πλευρά του νομίσματος. 

Η εγκατάλειψη κάθε φροντίδας για τη μορφωτική αποστολή του δημόσιου σχολείου (προγράμματα και βιβλία), η στοχοποίηση των εκπαιδευτικών από την κυβέρνηση ως αποκλειστικά υπεύθυνων για τα προβλήματα της δημόσιας εκπαίδευσης, η εμμονική προώθηση της αξιολόγησης και του σχολείου του φόβου, η απουσία επιμόρφωσης, η επίδειξη αυταρχισμού στις φωνές που αντιστέκονται στην εφαρμογή αυτής της πολιτικής, η άλλη.

Χιλιάδες μαθητές της προσχολικής αγωγής δεν βρίσκουν θέση στο δημόσιο νηπιαγωγείο αφού το υπουργείο παιδείας από τότε που ψήφισε το νόμο για την υποχρεωτικότητα της φοίτησης στο νηπιαγωγείο δεν πήρε κανένα μέτρο για την υλοποίησή του. Όχι μόνο δεν ίδρυσε τα απαιτούμενα νηπιαγωγεία αλλά δεν προχώρησε και σε διορισμούς νηπιαγωγών για να στελεχώσει τα υπάρχοντα. 

Λίγες μέρες πριν αρχίσουν τα μαθήματα τουλάχιστον 9.000 κενά εκπαιδευτικών υπάρχουν στα σχολεία. Αν σε αυτά προσθέσουμε τις ελλείψεις στην Ειδική Αγωγή, τα κενά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ξεπερνούν τις 11.000. 

Τα κενά αυτά είναι αποτέλεσμα της πολιτικής της αδιοριστίας που έχουν επιλέξει οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια 9.000 εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν συνταξιοδοτηθεί. Στη θέση τους έχουν προσληφθεί 278 εκπαιδευτικοί, αναλογία 1/32. 

Η πολιτική με την οποία η κυβέρνηση επιδιώκει να καλύψει τα κενά είναι οι συγχωνεύσεις -καταργήσεις σχολικών μονάδων, οι συμπτύξεις τμημάτων, ο αποκλεισμός των προνηπίων από την προσχολική εκπαίδευση, η διάλυση του εργασιακού ωραρίου των εκπαιδευτικών, η μετατροπή του ολοήμερου σχολείου σε πιλοτική δομή που θα χρηματοδοτείται μόνο διαμέσου του ΕΣΠΑ, η εγκατάλειψη κάθε φιλοδοξίας μορφωτικής αποστολής για το ολοήμερο και ο ρητός περιορισμός του σε καθήκοντα φύλαξης και η αύξηση της αναλογίας των μαθητών ανά εκπαιδευτικό. Από τους 19.000 συμβασιούχους εκπαιδευτικούς που ανακοινώθηκαν ότι θα προσληφθούν για τη φετινή χρονιά σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η συντριπτική τους πλειοψηφία (14.500) προέρχονται από το ΕΣΠΑ και αφορούν μόνο συγκεκριμένες θέσεις εργασίας – στην πρωτοβάθμια τις θέσεις υπευθύνου στο ολοήμερο σχολείο και την ειδική εκπαίδευση- με αποτέλεσμα να μην μπορούν να καλυφθούν όλες οι πραγματικές ανάγκες των σχολείων και να ελαστικοποιείται το ωράριο των εκπαιδευτικών, διαλύοντας στην πράξη το ολοήμερο σχολείο. 

Η κατάσταση φαίνεται να γίνεται επικίνδυνη και σε ότι αφορά το ζήτημα της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης.

 Ας δούμε τι προτείνουν οι σύμβουλοι του ΟΟΣΑ για αυτό το ζήτημα: 

«Μια από τις βασικές περικοπές αφορά στα λειτουργικά έξοδα των σχολείων και των πανεπιστημίων. Είναι πολύ προτιμότερη επιλογή από μια δραστική μείωση του αριθμού των μαθητών και των σπουδαστών. Οι οικογένειες θα αντιδράσουν βίαια στο ενδεχόμενο να αποκλειστούν τα παιδιά τους από την εκπαίδευση. Δεν θα αντιδράσουν όμως σε μια σταδιακή υποβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης. Έτσι σιγά-σιγά θα δεχτούν να πληρώνουν κάποιο ποσόν για να σπουδάζουν τα παιδιά, ή να περικοπεί κάποια εκπαιδευτική δραστηριότητα. Αυτή η υποβάθμιση όμως πρέπει να γίνει βήμα προς βήμα, σε ένα σχολείο αρχικά και όχι στο γειτονικό σχολείο, ώστε να αποφευχθεί μια γενικευμένη αντίδραση του πληθυσμού».[1] 

Η κυβέρνηση φαίνεται να παίρνει σοβαρά υπόψη της τη συγκεκριμένη οδηγία. Η αδιαφορία για τις εντελώς αναγκαίες αλλαγές σε σχολικά βιβλία (πχ μαθηματικά Ε΄και Β΄δημοτικού, Ιστορία ΣΤ’), η αναγωγή της αντιγραφής (copy paste) ως βασικής μεθόδου κατάρτισης επίσημων κειμένων (νόμων, αναλυτικών προγραμμάτων, οδηγιών αξιολόγησης εκπαιδευτικών κλπ)[2], η απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων για τη συγκρότηση αναλυτικών προγραμμάτων[3] χωρίς οποιαδήποτε αποτίμηση των προηγούμενων όπως και άλλων κεντρικών εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών της κυβέρνησης ( πχ σχολεία ΕΑΕΠ) οδηγούν σταθερά το δημόσιο σχολείο σε μαρασμό. Η στήριξη των γονέων και η δουλειά των εκπαιδευτικών της πράξης διασώζουν προς το παρόν τα σχολεία από την πλήρη κατάρρευση. Ωστόσο οι πόροι αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι. Όλο και περισσότερα παιδιά οδηγούνται στη φτώχεια[4] και οι γονείς τους στην περιθωριοποίηση. Όλο και περισσότεροι εκπαιδευτικοί νιώθουν να ηττώνται από το αντιφατικό και ανερμάτιστο επίσημο μορφωτικό σχέδιο[5].

Γιώργος Γαλάνης, Δάσκαλος στο 27ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιά , το κείμενο δημοσιεύτηκε στη εκπαιδευτικό δίκτυο alfavita

ΥΓ. Μέρος του κειμένου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 7 Σεπτεμβρίου 2014 
[1] Κρίστιαν Μόρισον,   «Οι δυνατότητες πραγματοποίησης των διαρθρωτικών αναπροσαρμογών», CAHIERS DE POLITIQUE ÉCONOMIQUE    

[2] Γιώργος Καλημερίδης, «ΡΟΥΜΠΡΙΚΕΣ», COPY PASTE ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΑΘΡΟΧΕΙΡΙΕΣ, Tο επιμορφωτικό υλικό του Π.Δ. για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, http://www.e-lesxi.gr/#!kalimeridis/c1erm 
[3]  Σύμφωνα με τη σχολική Σύμβουλο κ. Ελένη Μπούντα: «Για τα Νέα Προγράμματα Σπουδών απορροφήθηκαν περίπου 100.000.000 ευρώ και ακόμα αυτά δεν βρίσκονται στα σχολεία, αλλά στο ΙΕΠ», βλ. Ελένη Μπούντα,  Σκέψεις για το Νέο Σχολειό και τα ΕΑΕΠ: ύλη ή δημιουργική συνεργατική μάθηση;, http://www.esos.gr/arthra/protobathmia-ekpaideysi-eidisis/eidisis-protovathmia-ekpaidefsi/skeceis-gia-to-neo-sxoleio-kai-ta-eaep-ylh-h-dhmioyrgikh-synergatikh-mauhsh 
[4] Βλ. Unicef, Έκθεση, η Κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα 2014, Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στα παιδιά. 
[5] Πέτρος Μενδώνης, Επίσημη σχολική γνώση: Η ελευθερία της αποτυχίας. Αναζητώντας διέξοδο, http://www.e-lesxi.gr/#!mendonis/crg6