Ένα από τα προβλήματα της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ότι το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο σε πολλά ρυθμιστικά πεδία, αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο όλους τους Δήμους της χώρας, ανεξάρτητα από τα πληθυσμιακά, γεωγραφικά και λοιπά χαρακτηριστικά τους.
Συγκεκριμένα, στον τελευταίο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν.3463/2006), το άρθρο 75 καθορίζει τις ίδιες αρμοδιότητες για όλους τους Δήμους, μικρούς, μεσαίους και μεγάλους, ορεινούς και νησιωτικούς, αστικούς και αγροτικούς.
Οι υπάρχουσες διαφοροποιήσεις στον αριθμό των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου, των Αντιδημάρχων κλπ είναι σωστές αλλά δεν αντιμετωπίζουν το θέμα της ουσιαστικής διαφορετικότητας των Δήμων της χώρας μας. Το ίδιο ισχύει και με τους διαφορετικούς ΟΕΥ που έφτιαξε η ΕΕΤΑΑ και ακολουθήσαμε όλοι μετά το 2010.
Η Ελλάδα με το γεωγραφικό της ανάγλυφο, την αστικοποίηση της επαρχίας και τον νησιωτικό της χαρακτήρα δεν είναι μια Ευρωπαική χώρα όπως η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Γαλλία κλπ που χαράζεις όρια Δήμων όπως εσύ θέλεις. Εδώ τα όρια υποβάλλονται από τη γεωγραφική δομή και δεν αλλάζουν. Άρα βάση αυτών πρέπει να κινηθούμε και όχι όπως εμείς θα θέλαμε.
Το βασικό επιχείρημα στο οποίο στηρίζεται η νομοθέτηση των ίδιων αρμοδιοτήτων σε όλους τους Δήμους είναι το ότι πρέπει να διασφαλίζεται η ισοτιμία τους ως πολιτικών–διοικητικών θεσμών και ότι όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να απολαμβάνουν τις ίδιες υπηρεσίες.
Η πολιτική αυτή επιλογή είναι καταρχήν σωστή ως πρώτο βήμα, αλλά χρειάζεται ως δεύτερο βήμα την αντιμετώπιση των αντικειμενικών διαφορών των Δήμων με συμπληρωματικά νομικά, διοικητικά, οικονομικά και επιχειρησιακά μέτρα διασφάλισης της ισότιμης αντιμετώπισης κάθε ανθρωπογεωγραφικής ενότητας. Διότι η ισότιμη αντιμετώπιση άνισων οντοτήτων επικυρώνει την ανισότητα και δεν διασφαλίζει την ισοτιμία. Για το λόγο αυτό, η βασική στρατηγική επιλογή πρέπει να είναι ο συνδυασμός των ακόλουθων δύο κατευθύνσεων, οι οποίες εκ πρώτης όψεως είναι αντίρροπες :
• Αναγνώριση των πληθυσμιακών, γεωγραφικών, αναπτυξιακών και λοιπών διαφορετικών χαρακτηριστικών των Δήμων και
• Διασφάλιση της ίδιας ποιότητας, προσβασιμότητας και καθολικότητας των παρεχόμενων στους πολίτες υπηρεσιών, οπουδήποτε και εάν αυτοί κατοικούν.
Η πολυμορφία της χώρας πρέπει να μας κάνει ευέλικτους στον τρόπο διαχωρισμού των Δήμων και στον τρόπο άσκησης των αρμοδιοτήτων τους. Η ανάληψη από γειτονικούς Δήμους αρμοδιοτήτων που οι μικροί Δήμοι δεν μπορούν να εφαρμόσουν, η αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας, η τηλεματική, η διαβαθμιδική συνεργασία Δήμου – Περιφέρειας κλπ είναι θέματα μελέτης που πρέπει να γίνουν.
Κατηγοριοποιήσεις Δήμων υπάρχουν και σε άλλες Ευρωπαικές χώρες όπως για παράδειγμα στην Ισπανία (έχει ενδιαφέρον να μελετηθεί το μοντέλο της) όπου οι αρμοδιότητες προσδιορίζονται σε κλίμακα 5.000 – 20.000 – 50.000 κατοίκων.
Συγκεκριμένα, στον τελευταίο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν.3463/2006), το άρθρο 75 καθορίζει τις ίδιες αρμοδιότητες για όλους τους Δήμους, μικρούς, μεσαίους και μεγάλους, ορεινούς και νησιωτικούς, αστικούς και αγροτικούς.
Οι υπάρχουσες διαφοροποιήσεις στον αριθμό των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου, των Αντιδημάρχων κλπ είναι σωστές αλλά δεν αντιμετωπίζουν το θέμα της ουσιαστικής διαφορετικότητας των Δήμων της χώρας μας. Το ίδιο ισχύει και με τους διαφορετικούς ΟΕΥ που έφτιαξε η ΕΕΤΑΑ και ακολουθήσαμε όλοι μετά το 2010.
Η Ελλάδα με το γεωγραφικό της ανάγλυφο, την αστικοποίηση της επαρχίας και τον νησιωτικό της χαρακτήρα δεν είναι μια Ευρωπαική χώρα όπως η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Γαλλία κλπ που χαράζεις όρια Δήμων όπως εσύ θέλεις. Εδώ τα όρια υποβάλλονται από τη γεωγραφική δομή και δεν αλλάζουν. Άρα βάση αυτών πρέπει να κινηθούμε και όχι όπως εμείς θα θέλαμε.
Το βασικό επιχείρημα στο οποίο στηρίζεται η νομοθέτηση των ίδιων αρμοδιοτήτων σε όλους τους Δήμους είναι το ότι πρέπει να διασφαλίζεται η ισοτιμία τους ως πολιτικών–διοικητικών θεσμών και ότι όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να απολαμβάνουν τις ίδιες υπηρεσίες.
Η πολιτική αυτή επιλογή είναι καταρχήν σωστή ως πρώτο βήμα, αλλά χρειάζεται ως δεύτερο βήμα την αντιμετώπιση των αντικειμενικών διαφορών των Δήμων με συμπληρωματικά νομικά, διοικητικά, οικονομικά και επιχειρησιακά μέτρα διασφάλισης της ισότιμης αντιμετώπισης κάθε ανθρωπογεωγραφικής ενότητας. Διότι η ισότιμη αντιμετώπιση άνισων οντοτήτων επικυρώνει την ανισότητα και δεν διασφαλίζει την ισοτιμία. Για το λόγο αυτό, η βασική στρατηγική επιλογή πρέπει να είναι ο συνδυασμός των ακόλουθων δύο κατευθύνσεων, οι οποίες εκ πρώτης όψεως είναι αντίρροπες :
• Αναγνώριση των πληθυσμιακών, γεωγραφικών, αναπτυξιακών και λοιπών διαφορετικών χαρακτηριστικών των Δήμων και
• Διασφάλιση της ίδιας ποιότητας, προσβασιμότητας και καθολικότητας των παρεχόμενων στους πολίτες υπηρεσιών, οπουδήποτε και εάν αυτοί κατοικούν.
Η πολυμορφία της χώρας πρέπει να μας κάνει ευέλικτους στον τρόπο διαχωρισμού των Δήμων και στον τρόπο άσκησης των αρμοδιοτήτων τους. Η ανάληψη από γειτονικούς Δήμους αρμοδιοτήτων που οι μικροί Δήμοι δεν μπορούν να εφαρμόσουν, η αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας, η τηλεματική, η διαβαθμιδική συνεργασία Δήμου – Περιφέρειας κλπ είναι θέματα μελέτης που πρέπει να γίνουν.
Κατηγοριοποιήσεις Δήμων υπάρχουν και σε άλλες Ευρωπαικές χώρες όπως για παράδειγμα στην Ισπανία (έχει ενδιαφέρον να μελετηθεί το μοντέλο της) όπου οι αρμοδιότητες προσδιορίζονται σε κλίμακα 5.000 – 20.000 – 50.000 κατοίκων.
Εν ολίγοις νομίζουμε πως δεν είναι σωστό (βολικό βέβαια είναι) όπως μέχρι σήμερα κάναμε να έχουμε Δήμους που όλοι μπορούν να τα κάνουν όλα ενώ στην πράξη ξέρουμε καλά ότι αυτό δεν έγινε ποτέ και ούτε μπορεί να γίνει.
Προτείνουμε κάτι δύσκολο που πιθανόν θα δημιουργήσει συγκρούσεις και μεταξύ μας αλλά είναι αναγκαίο κατά την άποψή μας.
Το Υπουργείο Εσωτερικών και η ΚΕΔΕ οφείλουν να στήσουν το νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης με βάση την πολυμορφία της χώρας και με Δήμους διαφορετικών κατηγοριών. Να μελετήσουμε γρήγορα και να συζητήσουμε μεταξύ μας για όσο χρόνο χρειαστεί ώστε να φτάσουμε στις μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν:
α) στην εκπόνηση ειδικού κεφαλαίου στο νέο Κώδικα Δήμων και Περιφερειών που θα αναγνωρίζει τις νομικές αποκλίσεις από τις κανονιστικές ρυθμίσεις που αφορούν τον «μεσαίο Δήμο»,
β) στην οργανωτική κατηγοριοποίηση των Δήμων (οργανισμοί εσωτερικής υπηρεσίας, προσωπικό κλπ),
γ) στη βελτίωση του συστήματος κατανομής των Κ.Α.Π. στους Δήμους (και στις διαδημοτικές δομές τους) και
δ) στην εκπόνηση ενός μεσοπρόθεσμου ολοκληρωμένου επιχειρησιακού σχεδίου για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που θα αποφασιστούν.
Η προετοιμαζόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος παρέχει τη δυνατότητα της αναγνώρισης των διαφορών των Δήμων και την ευθεία νομοθετική κατηγοριοποίησή τους, χωρίς να χρειάζεται η έμμεση κατηγοριοποίησή τους με τη χρησιμοποίηση διαδημοτικών σχημάτων ή της νομικής κατασκευής της διοικητικής υποστήριξης.
Γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολο αυτό που προτείνουμε και τα δύσκολα δεν αρέσουν σε κανέναν. Χίλιες φορές όμως να μελετήσουμε, να συγκρουστούμε και να βρούμε το καινούριο παρά να συνεχίσουμε με κάτι που έχει ήδη τελειώσει.
Γιώργος Ιωακειμίδης, Δήμαρχος Νίκαιας – Αγ. Ι. Ρέντη, Επικεφαλής της «Νέας Αυτοδιοίκησης» πηγή
Προτείνουμε κάτι δύσκολο που πιθανόν θα δημιουργήσει συγκρούσεις και μεταξύ μας αλλά είναι αναγκαίο κατά την άποψή μας.
Το Υπουργείο Εσωτερικών και η ΚΕΔΕ οφείλουν να στήσουν το νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης με βάση την πολυμορφία της χώρας και με Δήμους διαφορετικών κατηγοριών. Να μελετήσουμε γρήγορα και να συζητήσουμε μεταξύ μας για όσο χρόνο χρειαστεί ώστε να φτάσουμε στις μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν:
α) στην εκπόνηση ειδικού κεφαλαίου στο νέο Κώδικα Δήμων και Περιφερειών που θα αναγνωρίζει τις νομικές αποκλίσεις από τις κανονιστικές ρυθμίσεις που αφορούν τον «μεσαίο Δήμο»,
β) στην οργανωτική κατηγοριοποίηση των Δήμων (οργανισμοί εσωτερικής υπηρεσίας, προσωπικό κλπ),
γ) στη βελτίωση του συστήματος κατανομής των Κ.Α.Π. στους Δήμους (και στις διαδημοτικές δομές τους) και
δ) στην εκπόνηση ενός μεσοπρόθεσμου ολοκληρωμένου επιχειρησιακού σχεδίου για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που θα αποφασιστούν.
Η προετοιμαζόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος παρέχει τη δυνατότητα της αναγνώρισης των διαφορών των Δήμων και την ευθεία νομοθετική κατηγοριοποίησή τους, χωρίς να χρειάζεται η έμμεση κατηγοριοποίησή τους με τη χρησιμοποίηση διαδημοτικών σχημάτων ή της νομικής κατασκευής της διοικητικής υποστήριξης.
Γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολο αυτό που προτείνουμε και τα δύσκολα δεν αρέσουν σε κανέναν. Χίλιες φορές όμως να μελετήσουμε, να συγκρουστούμε και να βρούμε το καινούριο παρά να συνεχίσουμε με κάτι που έχει ήδη τελειώσει.
Γιώργος Ιωακειμίδης, Δήμαρχος Νίκαιας – Αγ. Ι. Ρέντη, Επικεφαλής της «Νέας Αυτοδιοίκησης» πηγή
