Μαριαλένα Σπυροπούλου, 03.08.2022
Σκέψεις με αφορμή ένα αθώο πείραμα σε κάποιο σχολείο της ελίτ.
Στο σύντομο χρονικό διάστημα που διετέλεσα ψυχολόγος σε ένα σχολείο της ελίτ, κάναμε με τη συνάδελφό μου, που είχαμε αντικριστά γραφεία, ένα αθώο πείραμα. Η σκέψη μας ήταν ότι τα παιδιά που προετοιμάζονται να γίνουν οι ηγέτες του κόσμου στερούνται μιας στοιχειώδους παρατήρησης που θα τους φέρει σε επαφή με το πραγματικό, με αυτό που βρίσκεται εμπρός τους.
Η εκπαίδευσή τους μπορεί να περιλάμβανε γλώσσες, ταξίδια, γνώσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι τα συντονίζει με την πραγματικότητα ή τα κάνει καλύτερους ανθρώπους. Κάθε φορά που μία από τις δυο μας απουσίαζε, η άλλη έβαζε μια μεγάλη ανακοίνωση στην πόρτα της ότι «Απουσιάζει λόγω ασθενείας».
Και η άλλη απέναντι άνοιγε την πόρτα της για να παρατηρήσει πόσοι από τους μαθητές θα διάβαζαν την εν λόγω –ομολογουμένως ευανάγνωστη– ανακοίνωση. Τα αποτελέσματα για το «αθώο» πείραμά μας ήταν συντριπτικά. Ολα, μα όλα τα παιδιά (άνω των 15 ετών, αφού βρισκόμασταν σε λύκειο) έμπαιναν στο απέναντι γραφείο για να ρωτήσουν πού είναι η ψυχολόγος τους. Κανένα τους, όσο χρονικό διάστημα διήρκεσε αυτό το πείραμα, δεν διάβασε την ανακοίνωση.
Τα χρόνια έχουν περάσει από τότε, αλλά το ξαναθυμήθηκα διαβάζοντας για την αγωνία της Στατιστικής Υπηρεσίας που μειώνεται ο πληθυσμός μας, λες και είναι μόνον ο αριθμός ικανός να εξαφανίσει ένα έθνος.
Κυρίως το ξαναθυμήθηκα κοιτάζοντας μερικές φωτογραφίες χαρούμενων παιδιών στην αποφοίτηση του εν λόγω σχολείου παράλληλα με όλα όσα συμβαίνουν και αυτό το καλοκαίρι, οι φωτιές, η συνεχιζόμενη πανδημία, τα παιδιά που σκοτώθηκαν χωρίς δίπλωμα οδήγησης, και την εν γένει δυσκολία των νέων ανθρώπων να βρουν τη θέση τους στον κόσμο. Δύο παράλληλοι κόσμοι.
Σκεφτόμαστε πόσα παιδιά θα γεννηθούν την ώρα που δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε για την πορεία μετά τη γέννηση ενός παιδιού. Γιατί τι είναι ένα παιδί σήμερα εάν δεν είναι φορέας της ζωής; Ενας φορέας ελπίδας, μια δύναμη αλλαγής και ανατροπής. Τι είναι ένα παιδί εάν δεν είναι η επένδυση του γονέα, του κράτους και της κοινωνίας στην καλλιέργειά του, στην υγεία του, στη μόρφωσή του και κυρίως στην ηθική του για να συνεχίσει η ζωή να ανθεί. Τι είναι ένα παιδί εάν δεν είναι η ικανότητά μας να προοδεύσουμε, να μακροημερεύσουμε, να αποκτήσει η χώρα ένα υγιές δυναμικό ανάπτυξης, αξιών και οράματος.
Τα παιδιά ανήκουν στον εαυτό τους αλλά δεν ανήκουν μόνον στον εαυτό τους και θα ήταν οδυνηρό λάθος εάν τα μεγαλώναμε με την πίστη ότι δεν χρειάζεται να λογοδοτήσουν σε κανέναν και σε τίποτα. Θα ήταν τραγική η ζωή τους εάν τα αποκόπταμε από την αλυσίδα της ζωής, εάν τους στερούσαμε τη σύνδεσή τους με όλα τα έμβια όντα πάνω στη Γη. Οπως και θα ήταν καταστροφικό και για τα ίδια και για εμάς εάν τα διαβεβαιώναμε ότι όλα τους ανήκουν σε αυτήν τη ζωή και ότι για εκείνα ειδικά είναι όλα δωρεάν. Οπως θα ήταν αδιέξοδο να τα γαλουχήσουμε λέγοντάς τους ότι το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να κοιτάζουν τον εαυτό τους, την καριέρα τους, τις σπουδές τους, τη ζωή τους, αδιαφορώντας για οτιδήποτε γύρω τους.
Δεν θα ήταν άραγε και βασανιστικό να τους λέγαμε ότι η ζωή είναι μια αέναη σύγκρουση, όπου λίγοι θα επιβιώσουν και θα ζήσουν καλά, οπότε ο θάνατος των άλλων είναι η ζωή τους;
Φυσικά, μπορείτε να φανταστείτε πώς θα ήταν αυτά τα παιδιά εάν δεν τους μιλούσαμε για τη φιλία, τη γενναιοδωρία, τον αλτρουισμό, τη συνέπεια, την αγάπη. Οπως φυσικά θα ήταν και εξαιρετικά παράλογο να τους λέγαμε ότι πρέπει να πάρουν άριστους βαθμούς και τίποτα λιγότερο, για να γίνουν δεκτά στα καλύτερα πανεπιστήμια (ξέρω, ξέρω, ο ανταγωνισμός είναι αμείλικτος), οπότε τι να κάνει το «πουλάκι» μας, θα πρέπει και αυτό να αντιγράψει, κάπως πρέπει να περάσει και αυτήν τη φρενήρη πίστα.
Φαντάζεστε να τους λέγαμε ότι ακόμα και εάν δεν τα πάνε καλά, θα βρούμε εμείς τον τρόπο να τους ανοίξουμε τον δρόμο; Δεν σας φαίνεται τρομακτικός ένας κόσμος όπου τα παιδιά παραμένουν παιδιά, όπου ζητάνε τη βοήθεια του μπαμπά μέχρι να γεράσουν, και εάν εκλείψει αυτός, θα βάζουν ακόμα μεγαλύτερες «πλάτες» ή θα καταστρέφουν ό,τι βρουν στο πέρασμά τους;
Μα για φανταστείτε έναν κόσμο όπου τα παιδιά δεν βλέπουν τι αφήνουν στο διάβα τους, τι συνέπειες έχουν οι πράξεις τους. Για σκεφτείτε έναν κόσμο όπου μερικά παιδιά έχουν μεγαλύτερα «στόματα» από άλλα, γιατί κάποιοι τους είπαν ότι είναι θεόσταλτα. Επίσης, πώς θα ήταν ο κόσμος άραγε εάν οι γνώσεις τους, οι αξίες τους, οι καλλιτεχνικές τους ανησυχίες δεν τους μεταμόρφωναν, δεν τους εξανθρώπιζαν, δεν έφερναν έλεος στην ψυχή τους, δεν τους όρθωναν έναν αληθινό καθρέφτη εμπρός τους;
Πώς θα ήταν ο κόσμος εάν τα παιδιά μας γεννιόντουσαν με όραση και ακοή αλλά στην πορεία κάναμε τα πάντα για να μη βλέπουν και να μην ακούνε; Να μην παρατηρούν, να μην προσέχουν αυτό που βρίσκεται μπροστά τους: μια ανακοίνωση, έναν κίνδυνο, ένα δώρο.
Και στο τέλος να μην μπορούν να αναγνωρίσουν την αλήθεια από το ψέμα, τον θόρυβο από την ησυχία, την ουσία από το περιττό.
Δεν είναι μόνον τα παιδιά, είμαστε και όλοι εμείς που, αποχαυνωμένοι, αδυνατούμε να διαβάσουμε την ευανάγνωστη ανακοίνωση που έχει ήδη αναρτηθεί στη συνείδησή μας με κεφαλαία γράμματα, «Απουσιάζει λόγω ασθενείας». πηγή
