Εσείς τι λέτε, ο "Άλλος δρόμος" πέρασε από το Καστράκι της Δραπετσώνας;
Και πέρασε και δεν πέρασε, κατά τη γνώμη μου φυσικά. Και εξηγούμαι.
Το Καστράκι επί της Κανάρη, είναι μία έκταση 20 στρεμμάτων, στην άκρη της Δραπετσώνας. Βρίσκεται ανάμεσα στον αρχαιολογικό χώρο της Ηετιώνειας Πύλης και του καφέ μπαρ Απρόοπτον και έχει μια πολύ όμορφη θέα στο λιμάνι του Πειραιά. Τον χώρο αυτόν τον διεκδικούσε από τον ΟΛΠ ο δήμος Δραπετσώνας για πολλά χρόνια. Τελικά το 2016 παραχωρήθηκε στο δήμο Κερατσινίου Δραπετσώνας, ως μια ακόμα από τις πολλές παράπλευρες ωφέλειες που προέκυψαν στους τέσσερις παραλιμένιους δήμους με την πώληση του ΟΛΠ στην Cosco.
Στο Καστράκι πριν 35 περίπου χρόνια ο δήμος Δραπετσώνας ξεκίνησε να διαμορφώσει τον χώρο και έγιναν κάποια έργα. Το έργο έμεινε ημιτελές και πολλά μαυριδερά ακούστηκαν τότε γι'αυτήν την μη ολοκλήρωση. Πριν καμιά δεκαριά χρόνια περίπου, ο δήμος Δραπετσώνας κάπως περιποιήθηκε τον χώρο αυτόν, καθαρίστηκε από τα μπάζα και φυτεύτηκαν και κάποια φυτά. Σιγά σιγά έγινε ένα από τα πολλά μικρά βασίλεια της μαργαρίτας. Οι κάτοικοι της περιοχής τον χρησιμοποιούσαν για να βγάζουν βόλτα τους σκύλους τους, να πετούν χαρταετούς και αρκετές φορές πραγματοποιήθηκαν εκεί κάποιες μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις.
Από τη στιγμή που η έκταση αυτή πέρασε οριστικά στο δήμο, η δημ.αρχή αποφάσισε να τον αξιοποιήσει. Προκήρυξε λοιπόν το 2016 έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών ύψους 30 χιλ. ευρώ. Στη συνέχεια μια μελέτη της τεχνικής υπηρεσίας του δήμου εγκρίθηκε από την Περιφέρεια Αττικής με το ποσόν των 3.568 εκ. ευρώ και έκλεισε με τελικό ποσόν σύμβασης 1.354 εκ. για το έργο αυτό που θα μετατρέψει το Καστράκι σε ένα υπερτοπικό πόλο πράσινου, πολιτισμού και αναψυχής και του οποίου φορεάς εκτέλεσης θα είναι ο δήμος. Για περισσότερες πληροφορίες που αφορούν στο έργο εδώ .
Το γεγονός πως μετά από 35 χρόνια, από τότε που ο δήμος παρενέβη για να διαμορφώσει το Καστράκι προς ώφελος των κατοίκων, η δημ.αρχή του Χρ.Βρεττάκου αποφάσισε να προχωρήσει στην μετατροπή του σε χώρο πρασίνου, αναψυχής και πολιτισμού, μας δίνει το δικαίωμα να ισχυριζόμαστε ότι ο "Άλλος δρόμος" πέρασε από το Καστράκι και τα ίχνη του είναι φανερά. Και προφανώς πρόκειται αναμφισβήτητα για μια σημαντική επιλογή της δημ.αρχής και μπράβο της.
Τι άλλο θα μπορούσε να
γίνει; Μια ιδέα, κάτι που για τους πολλούς φαντάζομαι ότι στις μέρες
μας είναι ψιλά γράμματα, είναι η εξής:
Θα μπορούσε λοιπόν, η
δημ. αρχή, αν το πίστευε φυσικά και το επεξεργαζόταν, να κινείτο προς
την κατεύθυνση μιας οργανωμένης συζήτησης γι'αυτό το έργο.
Με μια
ανάρτηση μακετών και φωτογραφιών των 5 αρχιτεκτονικών μελετών που
βραβεύτηκαν και ένα κάλεσμα του κοινού για να τις περιεργαστεί θα ήταν
το πρώτο βήμα, κάτι που εξ άλλου προβλέπετε και από το νόμο.
Θα μπορούσε
επίσης η δημ.αρχή να εντοπίσει και να προσκαλέσει προσωπικά όλους τους
αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς, γεωπόνους και βοτανολόγους που ζουν
και εργάζονται στην πόλη μας και να προκαλέσει συζητήσεις ανάμεσα
σ'αυτούς και στους βραβευμένους μελετητές.
Σ'αυτές τις ανοιχτές
συναντήσεις, που μια εβδομάδα θα έφτανε για να έχουμε κάποια ουσιαστικά
αποτελέσματα, πέρα από την ενημέρωση και την επίλυση αποριών, θα
μπορούσε να προκύψει κι ένας διάλογος ανάμεσα στους συμμετέχοντες για τα
πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε πρότασης, της δυναμικής της
και της σύλληψης εκείνης που παίρνει ως δεδομένο το ότι η αρχιτεκτονική
είναι μία από τις καλές τέχνες.
Το ίδιο προφανώς θα επιβάλλετο εκ των πραγμάτων να γίνει στη συνέχεια και με το σχέδιο της τεχνικής υπηρεσίας του δήμου και του γ.γ του δήμου αρχιτέκτονα κ. Ανδρεαδάκη, που ως γνωστόν στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ συμμετέχει ενεργά σε όλα τα τεχνικά έργα που απαιτείται μελέτη και επιβλέπων μηχανικός. Και αυτό το σχέδιο, πριν φυσικά κατατεθεί στην Περιφέρεια, πιστεύω ότι πιο πολύ θα βοηθούσε αν ετίθετο στο τραπέζι του διαλόγου του κοινού και ιδιαίτερα εκείνων των συνδημοτών μας που το επάγγελμά τους τους επιτρέπει να έχουν μια πιο έγκυρη γνώμη.
Το ίδιο προφανώς θα επιβάλλετο εκ των πραγμάτων να γίνει στη συνέχεια και με το σχέδιο της τεχνικής υπηρεσίας του δήμου και του γ.γ του δήμου αρχιτέκτονα κ. Ανδρεαδάκη, που ως γνωστόν στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ συμμετέχει ενεργά σε όλα τα τεχνικά έργα που απαιτείται μελέτη και επιβλέπων μηχανικός. Και αυτό το σχέδιο, πριν φυσικά κατατεθεί στην Περιφέρεια, πιστεύω ότι πιο πολύ θα βοηθούσε αν ετίθετο στο τραπέζι του διαλόγου του κοινού και ιδιαίτερα εκείνων των συνδημοτών μας που το επάγγελμά τους τους επιτρέπει να έχουν μια πιο έγκυρη γνώμη.
Με την προϋπόθεση ότι οι υπεύθυνοι του δήμου
θα είχαν ανοιχτά τ'αυτιά τους και τα μυαλά τους για ν'ακούσουν τις
διάφορες παρατηρήσεις, τα σχόλια και τις γνώμες, την ικανότητα να
επεξεργαστούν και να αξιολογήσουν τις ιδέες και τις προτάσεις των
δημοτών που θα έπαιρναν μέρος σ'αυτές τις συναντήσεις και την πνευματική
εκείνη στάση που επιτρέπει στο καθένα να συνθέτει το καλύτερο δυνατό
από όσα παίζουν, είναι οι λόγοι που εκτιμώ ότι οι πιθανότητες να είχαμε
ένα καλύτερο αποτέλεσμα απ'αυτό που τελικά θα γίνει, θα ήταν
περισσότερες.
Μια απαραίτητη διευκρίνηση. Οι δήμοι συνήθως τα βραβευμένα έργα αρχιτεκτονικών διαγωνισμών ιδεών όταν τα χρησιμοποιούν τα έχουν ως μπούσουλα των σχεδίων που φτιάχνουν οι υπηρεσίες τους, εκτός εξαιρέσεων φυσικά. Οι εξαιρέσεις έχουν να κάνουν με μελέτες που όχι μόνο κάνουν τη διαφορά, αλλά είναι αδύνατον να τις χρησιμοποιήσεις αποσπασματικά και απλά υποκλίνεσαι στο εξαιρετικό που εκπέμπουν. Είναι αδύνατον, εκτός και αν παίζουν συμφέροντα ή κάνουν τις επιλογές τύποι με μια στενή κι αβαθή παιδεία, πράματα δηλαδή που ενισχύουν το υπερφίαλο στοιχείο που όλοι μας καλλιεργούμε μέσα μας.
Μια απαραίτητη διευκρίνηση. Οι δήμοι συνήθως τα βραβευμένα έργα αρχιτεκτονικών διαγωνισμών ιδεών όταν τα χρησιμοποιούν τα έχουν ως μπούσουλα των σχεδίων που φτιάχνουν οι υπηρεσίες τους, εκτός εξαιρέσεων φυσικά. Οι εξαιρέσεις έχουν να κάνουν με μελέτες που όχι μόνο κάνουν τη διαφορά, αλλά είναι αδύνατον να τις χρησιμοποιήσεις αποσπασματικά και απλά υποκλίνεσαι στο εξαιρετικό που εκπέμπουν. Είναι αδύνατον, εκτός και αν παίζουν συμφέροντα ή κάνουν τις επιλογές τύποι με μια στενή κι αβαθή παιδεία, πράματα δηλαδή που ενισχύουν το υπερφίαλο στοιχείο που όλοι μας καλλιεργούμε μέσα μας.
Ένα ακόμα αρνητικό στοιχείο που παίζει ρόλο
στον παραμερισμό του καλού κι άξιου είναι όταν αυτοί που κρατούν στην
τελική πεπόνι και μαχαίρι προκρίνουν εργαζόμενους και δημιουργούς βάσει
των όποιων καλών σχέσεων που διατηρούν μ'αυτούς κι όχι βάσει του έργου
τους. Αυτό είναι κατά κύριο λόγο όπως μας διδάσκει η πείρα μας, σύμπτωμα
μιας ανασφάλειας, ως αποτέλεσμα μιας φτωχής εν γένει κοινωνικής
εμπειρίας, που εννοείται ότι πάντοτε ρίχνει τον πήχη.
Παρόλα αυτά τα θεωρητικά δεν μπορούμε να πούμε πως η απορία μας λύθηκε. Γιατί λοιπόν, ενώ ήταν εύκολο, τίποτα απ'αυτά τα εξωστρεφή και κοινωφελή δεν συνέβησαν μ'αυτό το έργο και έτσι εμείς τώρα δεν είμαστε σε θέση να συγκρίνουμε αυτό που θα μας προκύψει στο Καστράκι με τις συγκεκριμένες βραβευμένες μελέτες; Αυτό όμως που παίζει σχετικά με την ποιότητα του έργου, θα έχει ένα ισχυρότατο επιχείρημα που είναι σχεδόν αδύνατο να το αντικρούσεις. Κι αυτό είναι η πραγματικότητα που θα δημιουργήσει το ίδιο το έργο όταν παραδοθεί στο κοινό. Μπροστά σ'αυτό όλα τα λόγια του κόσμου, ακόμα κι αυτά που ίσως θα είναι εξαιρετικά και διεισδυτικά, δε θα πιάνουν μπάζα. Μόνο ίσως ο χρόνος, θα μπορέσει να κρίνει την ποιότητα του έργου αυτού, συνεπικουρούμενος από ένα πιθανό συνειδητοποιημένο αίσθημα ανικανοποίητου κάποιων απ'αυτούς που θα επισκέπτονται τον υπερτοπικό πόλο πρασίνου και πολιτισμού στο Καστράκι.
Ιστορικά εν περιλήψει: Έχουμε μάθει, πιο πολύ από τα βιβλία και λιγότερο από το βίο μας, ότι παντού και πάντοτε υπήρχαν άνθρωποι που ήθελαν να συμμετέχουν στις αποφάσεις για τη ζωή τους, για τις ομάδες τους και για την κοινωνία τους. Τους τελευταίους αιώνες η πιο λάιτ εκδοχή αυτής της επιθυμίας είναι η αντιπροσωπευτική αστική δημοκρατία, έτσι όπως αυτή λειτουργεί κατά κύριο λόγο στις χώρες της δύσης. Παρόλα τα εμφανή μειονεκτήματά της και το αργόσυρτο μαράζωμά της, σε σχέση με ότι άλλο ως καθεστώς κυκλοφορεί στην εποχή μας στην πιάτσα του πλανήτη Γη, είναι μακράν η καλύτερη. Με βάση αυτή την οπτική υποστηρίζουμε εκείνους τους αγώνες που κατά την κρίση μας μπορούν να την βελτιώσουν, που έχουν στις προδιαγραφές τους τον εμπλουτισμό της.
Στην αριστερά τώρα, διαχρονικά κοινός παρανομαστής των πολλών εκδοχών της είναι η θεωρητική επιλογή της θεσμικής δυνατότητας που μπορεί να παρέχει ένα σύστημα και μια κοινωνία στο να συνδιαμορφώνει ο λαός τις αποφάσεις που τον αφορούν για προβλήματα μικρά ή μεγάλα, τοπικά ή εθνικά.
Χονδρικά μιλώντας και διαχρονικά, στο ένα άκρο της αριστεράς βρίσκεται αυτή που την χαρακτηρίζει ένας γραφειοκρατικός κρατισμός και που όταν καταλαμβάνει την όποια εξουσία τον τόνο τον δίνει ένας αγοραφοβικός συγκεντρωτισμός. Και ναι μεν, σε πολλές περιπτώσεις οι επιλογές της πολιτικής της παράγουν νόμους, έργα και υπηρεσίες που δουλεύουν υπέρ των λαϊκών στρωμάτων ως χρήστες και αποδέκτες αυτών, παράλληλα με μια άλλη συνηθισμένη συνέπεια, που είναι η αριστερή χειραγώγηση/ αδρανοποίηση του λαού, αυτή που οι διαφορές της από τη δεξιά ή την κεντρώα χειραγώγηση αντίστοιχα είναι ασήμαντες.
Στο άλλο άκρο, αχνοφέγγει εκείνη η αριστερά που παλεύει για να χειραφετήσει τον κόσμο μέσα από διαδικασίες όπου και οι ελευθερίες ανθίζουν στον αγώνα για την ουσιαστική ισότητα των πολιτών. Μια ισότητα, που ένα κύριο συστατικό της αποτελεί η ευρεία συνειδητή συμμετοχή του κόσμου, τόσο για την επιλογή των θεμάτων όσο και για την διαμόρφωση των αποφάσεων. Να το ξαναπούμε για μια ακόμα φορά. Ακόμα και αν αυτές δεν είναι κάθε φορά οι καλύτερες δυνατές, σημασία γι'αυτήν την αριστερά έχει το γεγονός ότι προέκυψαν μέσα από άμεσες και συμμετοχικές διαδικασίες πολιτικής παρέμβασης, σ' αυτές που ο καθένας βιώνει την ανάταση εξ αιτίας της ρήξης του με τον ρόλο του παθητικού καταναλωτή, θεατή και ψηφοφόρου.
Αυτή η δεύτερη εκδοχή της αριστεράς στη τοπική αυτοδιοίκηση έφτασε στα τέλη του περασμένου αιώνα σε χώρες της λατινικής Αμερικής και της δύσης γενικότερα, να πετύχει σημαντικές νίκες. Μια κατακτημένη κορυφή θεωρήθηκε παγκοσμίως το σημείο της κατάρτισης του τεχνικού προγράμματος και του προϋπολογισμού αρκετών δήμων μέσω συμμετοχικών αυτοδιαχειριστικών κινημάτων, όπου οι αποφάσεις τους ήταν δεσμευτικές για τις δημοτικές αρχές.
Αυτή η ιστορική αναφορά έχει να κάνει με το αίτημα που θέτουν στις μέρες μας κινήματα και πολίτες, σε σχέση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που αυτό, με μια τρέχουσα ονομασία είναι οι Ανοιχτοί Δήμοι. Τα τελευταία χρόνια ως σπίθες πετιώνται πάλι εδώ κι εκεί, μέσα κι έξω από την χώρα τα κινήματα της συμμετοχικής πολιτικής παρέμβασης, όπου οι πολίτες που σηκώνουν το βάρος αυτό φαίνεται να διδάσκονται από τις αποτυχίες, τον εκφυλισμό, τις λάθος επιλογές και τις καταχρήσεις, την παράδοση στις ευκολίες και τους άνευ αρχών συμβιβασμούς των προηγουμένων κινημάτων, αλλά και να εμπνέονται από τις κορυφές που με πολύ κόπο και αγώνες κατάκτησαν και τη σεμνή λάμψη που εξέπεμψαν τότε.
Την υπόθεση μιας άλλης διαχείρισης στο Καστράκι την ανέφερα ως ένα παράδειγμα για το πως ένας δήμος μπορεί ν' ανοίγεται στους δημότες του, να τους βάζει στο παιχνίδι. Ο λόγος που ο "Άλλος δρόμος", κρινόμενος ως αριστερή δημοτική κίνηση, θεωρώ ότι δεν πέρασε από το Καστράκι, είναι το κλείσιμο της Δημ. Αρχής στον εαυτό της και η μη έκθεση των δεδομένων και των χαρακτηριστικών αυτού του έργου στην κρίση των δημοτών.
Αυτό φυσικά δεν προδιαγράφει την πορεία της. Όσοι γνωρίζουν του πόσο εξαιρετικά δύσκολο είναι να ανέβει αλλάζοντας ο αποφασισμένος άνθρωπος πιο ψηλά από εκεί που βρίσκεται, καταλαβαίνουν του πόσο δύσκολο είναι να αλλάξει προς αυτό που θεωρεί καλύτερο μια ομάδα, μια κίνηση, ένα κόμμα, ιδιαίτερα αν βρίσκεται σε σχέση με την όποια εξουσία. Όμως το ωραίο, όπως η ιστορία μας το διδάσκει, είναι ότι αυτή η αλλαγή δεν είναι από χέρι ακατόρθωτη.
Αν πάντως γενικά μια δημ.αρχή το έχει έννοια, πάντα θα βρίσκει ανθρώπους και θέματα και θα επινοεί τρόπους ώστε με κλιμακούμενες και ποικιλόμορφες ενέργειες να ανοίγει χαραμάδες και φεγγίτες, παράθυρα και πόρτες για να φυσά το φρέσκο αεράκι του λαού που το ψάχνει, καλλιεργώντας έτσι ένα κλίμα που θα ευνοεί την όχι κατ'επίφαση συμμετοχή των δημοτών για να πληροφορούνται, να συζητούν, να επεξεργάζονται, να διαμορφώνουν και να επιλέγουν αποφάσεις συμβουλευτικές ή και δεσμευτικές ανάλογα. Αυτό που είναι φανερό σε κάθε ενδιαφερόμενο, είναι πως τέτοια ανοίγματα είναι δυνατόν να προκύψουν από δημ. αρχές που πιστεύουν σ'αυτές τις ενέργειες, που τις έχουν πάνω πάνω στο κόσμο των αξιών τους που τις έχουν αφομοιώσει και που το έχουν πάρει απόφαση να δουλέψουν σκληρά για να πετύχει αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης.
Το γνωστό παλαιό στιχάκι που κάποτε εξέφρασε ένα ιδιαίτερα ενεργητικό κόσμο στην χώρα μας, έναν νεαρόκοσμο που είχε απαιτήσεις από την κοινωνία και τον εαυτό του " ...φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για μένα χωρίς εμένα", είναι φανερό ότι στις μέρες μας δεν συγκινεί το προοδευτικό κοινό και ελάχιστοι το ασπάζονται επί της ουσίας. Μια κυρίαρχη νοοτροπία, ανελέητα συμφέροντα, τεχνικοί της εξουσίας και οι παντός καιρού ειδικοί τεχνοκράτες, όπως και διάφοροι τυχάρπαστοι ανεπαρκείς και αδίστακτοι συνάνθρωποί μας, χέρι χέρι με τα λόμπι των πλουσίων και των βολεμένων, κάνουν ότι περνάει από το χέρι τους για να σβήσουν αυτόν τον εξεγερσιακό φόβο από την ψυχή μας. Από την ψυχή εν δυνάμει καλοπροαίρετων πολιτών που μέσα τους σκιρτά η διάθεση ν'αναλάβουν την ευθύνη να φορέσουν τον μανδύα της πόλης σεβόμενοι τους κανόνες του παιχνιδιού. Μιλάμε για ανθρώπους, που υπό μία έννοια ασφυκτιούν σ'αυτό το περιβάλλον και αναζητούν μια έξοδο, μια μεταμόρφωση χαρίζοντας γι'αυτό το φως τους στην πόλη και αντλώντας από το φως των αλληλέγγυων δεσμών τους.
Ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για να κυριεύσει αυτός ο φόβος και να γονιμοποιήσει τις δημιουργικές και αγωνιστικές διαθέσεις ευαίσθητων συμπολιτών μας, στην προσπάθειά τους να βγουν από το καβούκι τους και τις τοξικές συνήθειές τους, παρεμβαίνοντας σε όλα όσα διαμορφώνουν τον κόσμο τους, όπως μας διδάσκει η ιστορία, ανήκει στους ανήσυχους του κόσμου. Αυτό είναι μια επιλογή όπου η ελπίδα να γίνει πράξη όταν δεν θα είναι πολύ αργά, τρεμοσβήνει. Τουλάχιστον στα δικά μου τα μάτια.
Μερικά πράματα από τον διαγωνισμό της Δημ.Αρχής Κερατσινίου Δραπετσώνας του Ιουνίου του 2016.
Η απόφαση της επιτροπής του δήμου εδώ
Στο διαγωνισμό πήραν μέρος και κρίθηκαν 35 μελέτες.
Η επιτροπή που τις αξιολόγησε αποτελείτο από τους
1. Μπελαβίλας Νικόλαος του Γεωργίου, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, Αναπληρωτής Καθηγητής Δ/ντης Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχ. ΕΜΠ, ως Πρόεδρος,
2. Κασένογλου Λάζαρος του Αριστοτέλη, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, Δ/ντης στην Διεύθυνση Προγραμματισμού Οργάνωσης και Πληροφορικής του Δήμου Κερατσινίου Δραπετσώνας,
3. Τζανάκης Εμμανουήλ του Γεωργίου, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, ελεύθερος επαγγελματίας,
4. Λεοντής Ιωσήφ του Ηλία, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, ελεύθερος επαγγελματίας,
5. Λάββα Σταυρούλα του Γεωργίου, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τομέα Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχ. ΕΜΠ.
Στην πρώτη ψηφοφορία ισοβάθμησαν δυο μελέτες και στην δεύτερη, η μελέτη του Ανδριανόπουλου Τηλέμαχου πήρε το 1ο βραβείο, ενώ το 2ο βραβείο απενεμήθει στην Ελληνοτεχνική Α.Ε.- Πατρώνης Χρήστος, με αρχιτέκτονες συνεργάτες: Λαζαρίδη Γιάννα & Πατσάκη Πηνελόπη.
Το σκεπτικό της επιτροπής για το 1ο βραβείο ήταν το εξής: Η λύση οδηγεί σε μία εύστοχη ταυτόχρονη ενοποίηση με τον αρχαιολογικό χώρο και σύνδεση με την πόλη, μέσω μίας επιτυχούς περιβαλλοντικής σύνθεσης, βιώσιμης και εφικτής στην κατασκευή. Υπάρχει σαφής πρωτοτυπία και δυνατά αρχιτεκτονικά συνθετικά ευρήματα τα οποία συγκροτούν ένα ολοκληρωμένο αστικό πάρκο, ικανό να ενταχθεί πλήρως στη Δραπετσώνα, τον αρχαιολογικό χώρο και τη λιμενοβιομηχανική ζώνη. Υπάρχουν πολλά καλά στοιχεία αρχιτεκτονικής σύνθεσης στεγάστρων, διακριτικοί αρχιτεκτονικοί όγκοι, ισορροπία του συνόλου, μέσα από την εντυπωσιακή αντίστιξη του βόρειου φυτεμένου τμήματος με το νότιο χέρσο τμήμα. Με αυτές τις κατάλληλες διαβαθμίσεις στο τοπίο το πάρκο έρχεται να συνδεθεί και με το γυμνό τοπίο του αρχαιολογικού χώρου, και με την πόλη μέσω της ζώνης αμιγώς αστικού πάρκου με φυτεύσεις και διαδρομές. Θεωρείται εύστοχη η κάθοδος του πάρκου προς τον Σταθμό ΟΣΕ Αγίου Διονυσίου ενώ αρνητικό στοιχείο θεωρούνται λίγες συγκεκριμένες βαριές κατασκευές της λύσης.
Και το σκεπτικό της για το δεύτερο βραβείο: Η λύση εντάσσει με καλό τρόπο το αστικό πάρκο στο γύρω περιβάλλον και είναι πρωτότυπη. Η κλίμακα του αστικού σχεδιασμού αντιστοιχεί στο τοπίο και στην πόλη. Κρίνεται ως αξιόλογη η φυτοτεχνική μελέτη και η πολύ καλή επεξεργασία υλικών δαπέδων με ισχυρές αναφορές στο περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Θεωρούνται εύστοχες οι συνδέσεις με την πόλη με κατάλληλα ανοίγματα και με πεζογέφυρα προς τον Σταθμό ΟΣΕ Άγιου Διονυσίου. Η επιλογή αυτή έχει συμβάλει και στην ανάδειξη του ιστορικού περιβάλλοντος. Η ελάφρυνση του πρασίνου προς τον αρχαιολογικό χώρο είναι επίσης εύστοχη όπως και η σύνθεση με τις θεματικές ενότητες πρασίνου. Ο χαρακτήρας του αστικού πάρκου, πηγάζει κυρίως από τη λύση των κήπων, είναι έντονος μεν ως προς τα φυτοτεχνικά του χαρακτηριστικά, αλλά δεν εμφανίζεται να έχει σχέση ή να εντάσσεται στην έντονη ιστορικότητα της περιοχής.
Παρόλα αυτά τα θεωρητικά δεν μπορούμε να πούμε πως η απορία μας λύθηκε. Γιατί λοιπόν, ενώ ήταν εύκολο, τίποτα απ'αυτά τα εξωστρεφή και κοινωφελή δεν συνέβησαν μ'αυτό το έργο και έτσι εμείς τώρα δεν είμαστε σε θέση να συγκρίνουμε αυτό που θα μας προκύψει στο Καστράκι με τις συγκεκριμένες βραβευμένες μελέτες; Αυτό όμως που παίζει σχετικά με την ποιότητα του έργου, θα έχει ένα ισχυρότατο επιχείρημα που είναι σχεδόν αδύνατο να το αντικρούσεις. Κι αυτό είναι η πραγματικότητα που θα δημιουργήσει το ίδιο το έργο όταν παραδοθεί στο κοινό. Μπροστά σ'αυτό όλα τα λόγια του κόσμου, ακόμα κι αυτά που ίσως θα είναι εξαιρετικά και διεισδυτικά, δε θα πιάνουν μπάζα. Μόνο ίσως ο χρόνος, θα μπορέσει να κρίνει την ποιότητα του έργου αυτού, συνεπικουρούμενος από ένα πιθανό συνειδητοποιημένο αίσθημα ανικανοποίητου κάποιων απ'αυτούς που θα επισκέπτονται τον υπερτοπικό πόλο πρασίνου και πολιτισμού στο Καστράκι.
Ιστορικά εν περιλήψει: Έχουμε μάθει, πιο πολύ από τα βιβλία και λιγότερο από το βίο μας, ότι παντού και πάντοτε υπήρχαν άνθρωποι που ήθελαν να συμμετέχουν στις αποφάσεις για τη ζωή τους, για τις ομάδες τους και για την κοινωνία τους. Τους τελευταίους αιώνες η πιο λάιτ εκδοχή αυτής της επιθυμίας είναι η αντιπροσωπευτική αστική δημοκρατία, έτσι όπως αυτή λειτουργεί κατά κύριο λόγο στις χώρες της δύσης. Παρόλα τα εμφανή μειονεκτήματά της και το αργόσυρτο μαράζωμά της, σε σχέση με ότι άλλο ως καθεστώς κυκλοφορεί στην εποχή μας στην πιάτσα του πλανήτη Γη, είναι μακράν η καλύτερη. Με βάση αυτή την οπτική υποστηρίζουμε εκείνους τους αγώνες που κατά την κρίση μας μπορούν να την βελτιώσουν, που έχουν στις προδιαγραφές τους τον εμπλουτισμό της.
Στην αριστερά τώρα, διαχρονικά κοινός παρανομαστής των πολλών εκδοχών της είναι η θεωρητική επιλογή της θεσμικής δυνατότητας που μπορεί να παρέχει ένα σύστημα και μια κοινωνία στο να συνδιαμορφώνει ο λαός τις αποφάσεις που τον αφορούν για προβλήματα μικρά ή μεγάλα, τοπικά ή εθνικά.
Χονδρικά μιλώντας και διαχρονικά, στο ένα άκρο της αριστεράς βρίσκεται αυτή που την χαρακτηρίζει ένας γραφειοκρατικός κρατισμός και που όταν καταλαμβάνει την όποια εξουσία τον τόνο τον δίνει ένας αγοραφοβικός συγκεντρωτισμός. Και ναι μεν, σε πολλές περιπτώσεις οι επιλογές της πολιτικής της παράγουν νόμους, έργα και υπηρεσίες που δουλεύουν υπέρ των λαϊκών στρωμάτων ως χρήστες και αποδέκτες αυτών, παράλληλα με μια άλλη συνηθισμένη συνέπεια, που είναι η αριστερή χειραγώγηση/ αδρανοποίηση του λαού, αυτή που οι διαφορές της από τη δεξιά ή την κεντρώα χειραγώγηση αντίστοιχα είναι ασήμαντες.
Στο άλλο άκρο, αχνοφέγγει εκείνη η αριστερά που παλεύει για να χειραφετήσει τον κόσμο μέσα από διαδικασίες όπου και οι ελευθερίες ανθίζουν στον αγώνα για την ουσιαστική ισότητα των πολιτών. Μια ισότητα, που ένα κύριο συστατικό της αποτελεί η ευρεία συνειδητή συμμετοχή του κόσμου, τόσο για την επιλογή των θεμάτων όσο και για την διαμόρφωση των αποφάσεων. Να το ξαναπούμε για μια ακόμα φορά. Ακόμα και αν αυτές δεν είναι κάθε φορά οι καλύτερες δυνατές, σημασία γι'αυτήν την αριστερά έχει το γεγονός ότι προέκυψαν μέσα από άμεσες και συμμετοχικές διαδικασίες πολιτικής παρέμβασης, σ' αυτές που ο καθένας βιώνει την ανάταση εξ αιτίας της ρήξης του με τον ρόλο του παθητικού καταναλωτή, θεατή και ψηφοφόρου.
Αυτή η δεύτερη εκδοχή της αριστεράς στη τοπική αυτοδιοίκηση έφτασε στα τέλη του περασμένου αιώνα σε χώρες της λατινικής Αμερικής και της δύσης γενικότερα, να πετύχει σημαντικές νίκες. Μια κατακτημένη κορυφή θεωρήθηκε παγκοσμίως το σημείο της κατάρτισης του τεχνικού προγράμματος και του προϋπολογισμού αρκετών δήμων μέσω συμμετοχικών αυτοδιαχειριστικών κινημάτων, όπου οι αποφάσεις τους ήταν δεσμευτικές για τις δημοτικές αρχές.
Αυτή η ιστορική αναφορά έχει να κάνει με το αίτημα που θέτουν στις μέρες μας κινήματα και πολίτες, σε σχέση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που αυτό, με μια τρέχουσα ονομασία είναι οι Ανοιχτοί Δήμοι. Τα τελευταία χρόνια ως σπίθες πετιώνται πάλι εδώ κι εκεί, μέσα κι έξω από την χώρα τα κινήματα της συμμετοχικής πολιτικής παρέμβασης, όπου οι πολίτες που σηκώνουν το βάρος αυτό φαίνεται να διδάσκονται από τις αποτυχίες, τον εκφυλισμό, τις λάθος επιλογές και τις καταχρήσεις, την παράδοση στις ευκολίες και τους άνευ αρχών συμβιβασμούς των προηγουμένων κινημάτων, αλλά και να εμπνέονται από τις κορυφές που με πολύ κόπο και αγώνες κατάκτησαν και τη σεμνή λάμψη που εξέπεμψαν τότε.
Την υπόθεση μιας άλλης διαχείρισης στο Καστράκι την ανέφερα ως ένα παράδειγμα για το πως ένας δήμος μπορεί ν' ανοίγεται στους δημότες του, να τους βάζει στο παιχνίδι. Ο λόγος που ο "Άλλος δρόμος", κρινόμενος ως αριστερή δημοτική κίνηση, θεωρώ ότι δεν πέρασε από το Καστράκι, είναι το κλείσιμο της Δημ. Αρχής στον εαυτό της και η μη έκθεση των δεδομένων και των χαρακτηριστικών αυτού του έργου στην κρίση των δημοτών.
Αυτό φυσικά δεν προδιαγράφει την πορεία της. Όσοι γνωρίζουν του πόσο εξαιρετικά δύσκολο είναι να ανέβει αλλάζοντας ο αποφασισμένος άνθρωπος πιο ψηλά από εκεί που βρίσκεται, καταλαβαίνουν του πόσο δύσκολο είναι να αλλάξει προς αυτό που θεωρεί καλύτερο μια ομάδα, μια κίνηση, ένα κόμμα, ιδιαίτερα αν βρίσκεται σε σχέση με την όποια εξουσία. Όμως το ωραίο, όπως η ιστορία μας το διδάσκει, είναι ότι αυτή η αλλαγή δεν είναι από χέρι ακατόρθωτη.
Αν πάντως γενικά μια δημ.αρχή το έχει έννοια, πάντα θα βρίσκει ανθρώπους και θέματα και θα επινοεί τρόπους ώστε με κλιμακούμενες και ποικιλόμορφες ενέργειες να ανοίγει χαραμάδες και φεγγίτες, παράθυρα και πόρτες για να φυσά το φρέσκο αεράκι του λαού που το ψάχνει, καλλιεργώντας έτσι ένα κλίμα που θα ευνοεί την όχι κατ'επίφαση συμμετοχή των δημοτών για να πληροφορούνται, να συζητούν, να επεξεργάζονται, να διαμορφώνουν και να επιλέγουν αποφάσεις συμβουλευτικές ή και δεσμευτικές ανάλογα. Αυτό που είναι φανερό σε κάθε ενδιαφερόμενο, είναι πως τέτοια ανοίγματα είναι δυνατόν να προκύψουν από δημ. αρχές που πιστεύουν σ'αυτές τις ενέργειες, που τις έχουν πάνω πάνω στο κόσμο των αξιών τους που τις έχουν αφομοιώσει και που το έχουν πάρει απόφαση να δουλέψουν σκληρά για να πετύχει αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης.
Το γνωστό παλαιό στιχάκι που κάποτε εξέφρασε ένα ιδιαίτερα ενεργητικό κόσμο στην χώρα μας, έναν νεαρόκοσμο που είχε απαιτήσεις από την κοινωνία και τον εαυτό του " ...φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για μένα χωρίς εμένα", είναι φανερό ότι στις μέρες μας δεν συγκινεί το προοδευτικό κοινό και ελάχιστοι το ασπάζονται επί της ουσίας. Μια κυρίαρχη νοοτροπία, ανελέητα συμφέροντα, τεχνικοί της εξουσίας και οι παντός καιρού ειδικοί τεχνοκράτες, όπως και διάφοροι τυχάρπαστοι ανεπαρκείς και αδίστακτοι συνάνθρωποί μας, χέρι χέρι με τα λόμπι των πλουσίων και των βολεμένων, κάνουν ότι περνάει από το χέρι τους για να σβήσουν αυτόν τον εξεγερσιακό φόβο από την ψυχή μας. Από την ψυχή εν δυνάμει καλοπροαίρετων πολιτών που μέσα τους σκιρτά η διάθεση ν'αναλάβουν την ευθύνη να φορέσουν τον μανδύα της πόλης σεβόμενοι τους κανόνες του παιχνιδιού. Μιλάμε για ανθρώπους, που υπό μία έννοια ασφυκτιούν σ'αυτό το περιβάλλον και αναζητούν μια έξοδο, μια μεταμόρφωση χαρίζοντας γι'αυτό το φως τους στην πόλη και αντλώντας από το φως των αλληλέγγυων δεσμών τους.
Ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για να κυριεύσει αυτός ο φόβος και να γονιμοποιήσει τις δημιουργικές και αγωνιστικές διαθέσεις ευαίσθητων συμπολιτών μας, στην προσπάθειά τους να βγουν από το καβούκι τους και τις τοξικές συνήθειές τους, παρεμβαίνοντας σε όλα όσα διαμορφώνουν τον κόσμο τους, όπως μας διδάσκει η ιστορία, ανήκει στους ανήσυχους του κόσμου. Αυτό είναι μια επιλογή όπου η ελπίδα να γίνει πράξη όταν δεν θα είναι πολύ αργά, τρεμοσβήνει. Τουλάχιστον στα δικά μου τα μάτια.
Μερικά πράματα από τον διαγωνισμό της Δημ.Αρχής Κερατσινίου Δραπετσώνας του Ιουνίου του 2016.
Η απόφαση της επιτροπής του δήμου εδώ
Στο διαγωνισμό πήραν μέρος και κρίθηκαν 35 μελέτες.
Η επιτροπή που τις αξιολόγησε αποτελείτο από τους
1. Μπελαβίλας Νικόλαος του Γεωργίου, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, Αναπληρωτής Καθηγητής Δ/ντης Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχ. ΕΜΠ, ως Πρόεδρος,
2. Κασένογλου Λάζαρος του Αριστοτέλη, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, Δ/ντης στην Διεύθυνση Προγραμματισμού Οργάνωσης και Πληροφορικής του Δήμου Κερατσινίου Δραπετσώνας,
3. Τζανάκης Εμμανουήλ του Γεωργίου, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, ελεύθερος επαγγελματίας,
4. Λεοντής Ιωσήφ του Ηλία, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, ελεύθερος επαγγελματίας,
5. Λάββα Σταυρούλα του Γεωργίου, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τομέα Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχ. ΕΜΠ.
Στην πρώτη ψηφοφορία ισοβάθμησαν δυο μελέτες και στην δεύτερη, η μελέτη του Ανδριανόπουλου Τηλέμαχου πήρε το 1ο βραβείο, ενώ το 2ο βραβείο απενεμήθει στην Ελληνοτεχνική Α.Ε.- Πατρώνης Χρήστος, με αρχιτέκτονες συνεργάτες: Λαζαρίδη Γιάννα & Πατσάκη Πηνελόπη.
Το σκεπτικό της επιτροπής για το 1ο βραβείο ήταν το εξής: Η λύση οδηγεί σε μία εύστοχη ταυτόχρονη ενοποίηση με τον αρχαιολογικό χώρο και σύνδεση με την πόλη, μέσω μίας επιτυχούς περιβαλλοντικής σύνθεσης, βιώσιμης και εφικτής στην κατασκευή. Υπάρχει σαφής πρωτοτυπία και δυνατά αρχιτεκτονικά συνθετικά ευρήματα τα οποία συγκροτούν ένα ολοκληρωμένο αστικό πάρκο, ικανό να ενταχθεί πλήρως στη Δραπετσώνα, τον αρχαιολογικό χώρο και τη λιμενοβιομηχανική ζώνη. Υπάρχουν πολλά καλά στοιχεία αρχιτεκτονικής σύνθεσης στεγάστρων, διακριτικοί αρχιτεκτονικοί όγκοι, ισορροπία του συνόλου, μέσα από την εντυπωσιακή αντίστιξη του βόρειου φυτεμένου τμήματος με το νότιο χέρσο τμήμα. Με αυτές τις κατάλληλες διαβαθμίσεις στο τοπίο το πάρκο έρχεται να συνδεθεί και με το γυμνό τοπίο του αρχαιολογικού χώρου, και με την πόλη μέσω της ζώνης αμιγώς αστικού πάρκου με φυτεύσεις και διαδρομές. Θεωρείται εύστοχη η κάθοδος του πάρκου προς τον Σταθμό ΟΣΕ Αγίου Διονυσίου ενώ αρνητικό στοιχείο θεωρούνται λίγες συγκεκριμένες βαριές κατασκευές της λύσης.
Και το σκεπτικό της για το δεύτερο βραβείο: Η λύση εντάσσει με καλό τρόπο το αστικό πάρκο στο γύρω περιβάλλον και είναι πρωτότυπη. Η κλίμακα του αστικού σχεδιασμού αντιστοιχεί στο τοπίο και στην πόλη. Κρίνεται ως αξιόλογη η φυτοτεχνική μελέτη και η πολύ καλή επεξεργασία υλικών δαπέδων με ισχυρές αναφορές στο περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Θεωρούνται εύστοχες οι συνδέσεις με την πόλη με κατάλληλα ανοίγματα και με πεζογέφυρα προς τον Σταθμό ΟΣΕ Άγιου Διονυσίου. Η επιλογή αυτή έχει συμβάλει και στην ανάδειξη του ιστορικού περιβάλλοντος. Η ελάφρυνση του πρασίνου προς τον αρχαιολογικό χώρο είναι επίσης εύστοχη όπως και η σύνθεση με τις θεματικές ενότητες πρασίνου. Ο χαρακτήρας του αστικού πάρκου, πηγάζει κυρίως από τη λύση των κήπων, είναι έντονος μεν ως προς τα φυτοτεχνικά του χαρακτηριστικά, αλλά δεν εμφανίζεται να έχει σχέση ή να εντάσσεται στην έντονη ιστορικότητα της περιοχής.
