Συνέντευξη με τον δήμαρχο Νίκαιας-Ρέντη, Γιώργο Ιωακειμίδη. Τη συνέντευξη πήρε ο Πέτρος Ζούνης
Τριάντα επτά χρόνια στην αυτοδιοίκηση, είκοσι τέσσερα εξ
αυτών δήμαρχος Ρέντη και στη συνέχεια Νίκαιας-Ρέντη. Δικαίως μπορώ να σε
αποκαλέσω πατριάρχη της αυτοδιοίκησης.
Η αυτοδιοίκηση είναι μια δυνατή σχέση που κρατάει πολλά χρόνια. Μια δέσμευση που δεν έχει ωράριο και αργίες. Απαιτεί αφοσίωση και πολλή δουλειά. Ασχολήθηκα από νωρίς με την αυτοδιοίκηση και όταν εκλέχτηκα δήμαρχος εγκατέλειψα κάθε άλλη επαγγελματική δραστηριότητα.
Αυτός είναι ο χώρος που με εκφράζει, με γεμίζει και γι’ αυτό παραμένω σε αυτόν. Δεν την χρησιμοποίησα ως σκαλοπάτι για άλλες επιλογές. Δεν με ενδιέφερε και δεν με ενδιαφέρει κάτι άλλο. Είναι το πεδίο που μπορείς να υλοποιήσεις αυτό που ονειρεύεσαι για την πόλη σου καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο. Κανένα άλλο αξίωμα δεν μπορεί να σου δώσει αυτή τη δυνατότητα. Δεν υπάρχει κάτι ανώτερο για μένα. Το ανώτερο είναι ο δήμαρχος.
Η αυτοδιοίκηση είναι μια δυνατή σχέση που κρατάει πολλά χρόνια. Μια δέσμευση που δεν έχει ωράριο και αργίες. Απαιτεί αφοσίωση και πολλή δουλειά. Ασχολήθηκα από νωρίς με την αυτοδιοίκηση και όταν εκλέχτηκα δήμαρχος εγκατέλειψα κάθε άλλη επαγγελματική δραστηριότητα.
Αυτός είναι ο χώρος που με εκφράζει, με γεμίζει και γι’ αυτό παραμένω σε αυτόν. Δεν την χρησιμοποίησα ως σκαλοπάτι για άλλες επιλογές. Δεν με ενδιέφερε και δεν με ενδιαφέρει κάτι άλλο. Είναι το πεδίο που μπορείς να υλοποιήσεις αυτό που ονειρεύεσαι για την πόλη σου καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο. Κανένα άλλο αξίωμα δεν μπορεί να σου δώσει αυτή τη δυνατότητα. Δεν υπάρχει κάτι ανώτερο για μένα. Το ανώτερο είναι ο δήμαρχος.
Νέος χρόνος, πρώτο φύλλο του 2019. Μας κάνεις ποδαρικό και η «Εποχή» βαδίζει το τριακοστό πρώτο έτος της…
Αφού η «Εποχή» άντεξε τριάντα χρόνια μπορεί, και εύχομαι να αντέξει πολλά περισσότερα. Είναι σημαντικό εφημερίδες γνώμης και άποψης όπως είναι η «Εποχή» να μπορούν να υπάρχουν σε μια δύσκολη εποχή για την έντυπη δημοσιογραφία και εύχομαι ολόψυχα να μπορεί να συνεχίσει να εκδίδεται και να αυξάνει τους αναγνώστες και τους φίλους της.
Αφού η «Εποχή» άντεξε τριάντα χρόνια μπορεί, και εύχομαι να αντέξει πολλά περισσότερα. Είναι σημαντικό εφημερίδες γνώμης και άποψης όπως είναι η «Εποχή» να μπορούν να υπάρχουν σε μια δύσκολη εποχή για την έντυπη δημοσιογραφία και εύχομαι ολόψυχα να μπορεί να συνεχίσει να εκδίδεται και να αυξάνει τους αναγνώστες και τους φίλους της.
Είκοσι τέσσερα χρόνια δήμαρχος
Στην πορεία σου στο χώρο της αυτοδιοίκησης τι είναι αυτό που θεωρείς πιο σημαντικό;
Η αυτοδιοίκηση έχει χαρές, λύπες και πολλές αγωνίες. Το πιο σημαντικό που λαμβάνεις, είναι η ευγνωμοσύνη των συμπολιτών σου, όταν σωστά αντιμετωπίζεις και δίνεις λύσεις στα προβλήματά τους. Η ικανοποίηση που νιώθεις, όταν οι παρεμβάσεις σου βελτιώνουν την καθημερινότητά τους. Όλα τα χρόνια που προηγήθηκαν, πέρασα φυσικά και πολύ δύσκολες στιγμές.
Ήταν τυχαίο, μπορώ να πω, που εξελέγη την πρώτη φορά δήμαρχος. Το 1994 ανήκα στο Συνασπισμό, που τότε ήταν εξωκοινοβουλευτικό κόμμα. Η συγκυρία με ευνόησε. Μπόρεσα να περάσω στο β΄ γύρο και εκλέχτηκα με 60%. Όταν σου δίνεται η ευκαιρία να διοικήσεις, μετά είναι δικό σου θέμα εάν θα κερδίσεις ή θα χάσεις. Δεν υπάρχουν άλλες δικαιολογίες. Από τότε, με εξαίρεση το 2010 που ενώθηκε ο Δήμος του Ρέντη με τον Δήμο Νίκαιας που εκλέχτηκα στο β΄ γύρο με 60%, πάντα εκλέγομαι από τον α΄ γύρο με απόλυτη πλειοψηφία.
Η αυτοδιοίκηση έχει χαρές, λύπες και πολλές αγωνίες. Το πιο σημαντικό που λαμβάνεις, είναι η ευγνωμοσύνη των συμπολιτών σου, όταν σωστά αντιμετωπίζεις και δίνεις λύσεις στα προβλήματά τους. Η ικανοποίηση που νιώθεις, όταν οι παρεμβάσεις σου βελτιώνουν την καθημερινότητά τους. Όλα τα χρόνια που προηγήθηκαν, πέρασα φυσικά και πολύ δύσκολες στιγμές.
Ήταν τυχαίο, μπορώ να πω, που εξελέγη την πρώτη φορά δήμαρχος. Το 1994 ανήκα στο Συνασπισμό, που τότε ήταν εξωκοινοβουλευτικό κόμμα. Η συγκυρία με ευνόησε. Μπόρεσα να περάσω στο β΄ γύρο και εκλέχτηκα με 60%. Όταν σου δίνεται η ευκαιρία να διοικήσεις, μετά είναι δικό σου θέμα εάν θα κερδίσεις ή θα χάσεις. Δεν υπάρχουν άλλες δικαιολογίες. Από τότε, με εξαίρεση το 2010 που ενώθηκε ο Δήμος του Ρέντη με τον Δήμο Νίκαιας που εκλέχτηκα στο β΄ γύρο με 60%, πάντα εκλέγομαι από τον α΄ γύρο με απόλυτη πλειοψηφία.
Εκτός από την πρώτη εκλογή σου ποιες άλλες στιγμές στην αυτοδιοικητική σου πορεία ήταν σημαντικές;
Θα αναφέρω την εκλογή μου το 2010 στον ενωμένο δήμο Νίκαιας-Ρέντη και βεβαίως την εκλογή μου ως Προέδρου της Π.Ε.Δ.Α. και στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΕΔΕ. Η αξία και η δύναμη αυτών των οργάνων είναι μεγάλη. Σου δίνεται μια μεγάλη δυνατότητα αυτό που εσύ μπορείς να κάνεις στο δήμο σου, να το πολλαπλασιάσεις και να το προτείνεις να γίνει δεκτό στον αυτοδιοικητικό χώρο ως μια αποτελεσματική πρακτική και λειτουργία για τις πόλεις μας. Από τον Ιανουάριο του 2018, οι συνάδελφοι δήμαρχοι της Αττικής, με εξέλεξαν Πρόεδρο της ΠΕΔΑ. Το να είσαι πρόεδρος της Ένωσης των Δημάρχων Αττικής, ενός χώρου, τρεισήμισι εκατομμυρίων ανθρώπων αποτελεί πολύ μεγάλη τιμή στην αυτοδιοικητική μου διαδρομή.
Θα αναφέρω την εκλογή μου το 2010 στον ενωμένο δήμο Νίκαιας-Ρέντη και βεβαίως την εκλογή μου ως Προέδρου της Π.Ε.Δ.Α. και στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΕΔΕ. Η αξία και η δύναμη αυτών των οργάνων είναι μεγάλη. Σου δίνεται μια μεγάλη δυνατότητα αυτό που εσύ μπορείς να κάνεις στο δήμο σου, να το πολλαπλασιάσεις και να το προτείνεις να γίνει δεκτό στον αυτοδιοικητικό χώρο ως μια αποτελεσματική πρακτική και λειτουργία για τις πόλεις μας. Από τον Ιανουάριο του 2018, οι συνάδελφοι δήμαρχοι της Αττικής, με εξέλεξαν Πρόεδρο της ΠΕΔΑ. Το να είσαι πρόεδρος της Ένωσης των Δημάρχων Αττικής, ενός χώρου, τρεισήμισι εκατομμυρίων ανθρώπων αποτελεί πολύ μεγάλη τιμή στην αυτοδιοικητική μου διαδρομή.
Από τον «Καποδίστρια», στον «Καλλικράτη» και τον «Κλεισθένη»
Στην πολυετή θητεία σου έγιναν τρεις θεσμικές παρεμβάσεις ο
«Καποδίστριας», ο «Καλλικράτης» και ο «Κλεισθένης», ποια η γνώμη σου γι’
αυτές;
Θεωρώ πως και οι τρεις ήταν αναγκαίες με τα σωστά και τα λάθη τους. Ήταν λάθος το ότι δεν μετρήθηκαν σωστά από την Αριστερά κάθε φορά τα συν και τα πλην της κάθε μια εξ αυτών. Ο «Καποδίστριας» ενοποίησε τις χιλιάδες κοινότητες σε βιώσιμες αυτοδιοικητικές οντότητες και από τις 6,5 χιλιάδες, πήγαμε στις χίλιες. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό βήμα.
Ο «Καλλικράτης» εισήγαγε μερικούς πολύ σημαντικούς θεσμούς, όπως την περιφερειακή αυτοδιοίκηση και τη διαύγεια, που αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, πολύ σημαντικές παρεμβάσεις. Άλλοι θεσμοί, όπως ο συνήγορος του πολίτη και το συμβούλιο μεταναστών, ήταν επίσης σημαντικοί και δυστυχώς δεν λειτούργησαν, λόγω κυρίως διοικητικών αδυναμιών της αυτοδιοίκησης και όχι του νομοθέτη. Βέβαια συνέπεσε χρονικά σε μια πάρα πολύ κακή στιγμή για τη χώρα.
Νομοθετήθηκε εκτός μνημονίων και υλοποιήθηκε εντός μνημονίων. Δηλαδή με μειωμένες χρηματοδοτήσεις, που ήταν πάρα πολύ δύσκολο να υλοποιηθεί αυτό που είχε στο μυαλό του ο νομοθέτης. Η διαφωνία μου ήταν και παραμένει στο γεωγραφικό κομμάτι, όπου εκεί παίχτηκαν παιχνίδια κυρίως από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που είχαν και το μαχαίρι και το πεπόνι και με λάθος τρόπο χειρίστηκαν σειρά θεμάτων. Στο θεσμικό κομμάτι όμως, ήταν πολύ αναγκαία παρέμβαση.
Η σημαντική αλλαγή που κάνει ο «Κλεισθένης» είναι το εκλογικό σύστημα. Τα υπόλοιπα ήταν απαραίτητες διορθώσεις, που μπορούσαν να γίνουν με ένα διαφορετικό νομοσχέδιο. Προσωπικά διαφωνώ με την απλή αναλογική, έτσι όπως εφαρμόζεται, και διαφωνώ παρότι όλη μου τη ζωή ήμουν, είμαι και θα είμαι με την απλή αναλογική.
Οι θεσμοί δεν εφαρμόζονται γιατί αποφασίζει ένα νομοθέτημα να τους εφαρμόσει. Θέλει παιδεία και χρόνο για να μπορέσουν να εμπεδωθούν. Θα μπορούσαμε να πάμε με ένα σύστημα απλής αναλογικής με κόφτες έτσι ώστε να διοικηθούν οι δήμοι και ταυτόχρονα να ωριμάζουν οι όροι για τη λειτουργία της ανόθευτης αναλογικής. Δεν είναι εύκολες οι συγκλίσεις αυτή τη στιγμή και μπορεί να προκύψουν προβλήματα υπονόμευσης του θεσμού. Μακάρι να λειτουργήσει το εύχομαι ολόψυχα γιατί είναι το καλύτερο σύστημα.
Θεωρώ πως και οι τρεις ήταν αναγκαίες με τα σωστά και τα λάθη τους. Ήταν λάθος το ότι δεν μετρήθηκαν σωστά από την Αριστερά κάθε φορά τα συν και τα πλην της κάθε μια εξ αυτών. Ο «Καποδίστριας» ενοποίησε τις χιλιάδες κοινότητες σε βιώσιμες αυτοδιοικητικές οντότητες και από τις 6,5 χιλιάδες, πήγαμε στις χίλιες. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό βήμα.
Ο «Καλλικράτης» εισήγαγε μερικούς πολύ σημαντικούς θεσμούς, όπως την περιφερειακή αυτοδιοίκηση και τη διαύγεια, που αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, πολύ σημαντικές παρεμβάσεις. Άλλοι θεσμοί, όπως ο συνήγορος του πολίτη και το συμβούλιο μεταναστών, ήταν επίσης σημαντικοί και δυστυχώς δεν λειτούργησαν, λόγω κυρίως διοικητικών αδυναμιών της αυτοδιοίκησης και όχι του νομοθέτη. Βέβαια συνέπεσε χρονικά σε μια πάρα πολύ κακή στιγμή για τη χώρα.
Νομοθετήθηκε εκτός μνημονίων και υλοποιήθηκε εντός μνημονίων. Δηλαδή με μειωμένες χρηματοδοτήσεις, που ήταν πάρα πολύ δύσκολο να υλοποιηθεί αυτό που είχε στο μυαλό του ο νομοθέτης. Η διαφωνία μου ήταν και παραμένει στο γεωγραφικό κομμάτι, όπου εκεί παίχτηκαν παιχνίδια κυρίως από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που είχαν και το μαχαίρι και το πεπόνι και με λάθος τρόπο χειρίστηκαν σειρά θεμάτων. Στο θεσμικό κομμάτι όμως, ήταν πολύ αναγκαία παρέμβαση.
Η σημαντική αλλαγή που κάνει ο «Κλεισθένης» είναι το εκλογικό σύστημα. Τα υπόλοιπα ήταν απαραίτητες διορθώσεις, που μπορούσαν να γίνουν με ένα διαφορετικό νομοσχέδιο. Προσωπικά διαφωνώ με την απλή αναλογική, έτσι όπως εφαρμόζεται, και διαφωνώ παρότι όλη μου τη ζωή ήμουν, είμαι και θα είμαι με την απλή αναλογική.
Οι θεσμοί δεν εφαρμόζονται γιατί αποφασίζει ένα νομοθέτημα να τους εφαρμόσει. Θέλει παιδεία και χρόνο για να μπορέσουν να εμπεδωθούν. Θα μπορούσαμε να πάμε με ένα σύστημα απλής αναλογικής με κόφτες έτσι ώστε να διοικηθούν οι δήμοι και ταυτόχρονα να ωριμάζουν οι όροι για τη λειτουργία της ανόθευτης αναλογικής. Δεν είναι εύκολες οι συγκλίσεις αυτή τη στιγμή και μπορεί να προκύψουν προβλήματα υπονόμευσης του θεσμού. Μακάρι να λειτουργήσει το εύχομαι ολόψυχα γιατί είναι το καλύτερο σύστημα.
Ποιες θεσμικές παρεμβάσεις έχει ανάγκη η αυτοδιοίκηση σήμερα;
Υπήρξαν δύο πολύ σημαντικές παρεμβάσεις επί ΣΥΡΙΖΑ, που έχουν να κάνουν με τον «Κλεισθένη». Η μια ήταν η ενίσχυση με δώδεκα χιλιάδες εργαζόμενους στην καθαριότητα. Πήραμε ό,τι είχαμε ανάγκη για να λειτουργήσει ο τομέας αυτός μετά από τόσα χρόνια μνημονίων. Το δεύτερο ήταν τα προγράμματα “Φιλόδημος”, όπου δόθηκαν και δίνονται, πολλά χρήματα στους δήμους για διάφορους σκοπούς. Η αυτοδιοίκηση πήρε μεγάλη ανάσα μετά από τόσα χρόνια.
Ένα κομμάτι που πρέπει να αλλάξει, είναι η λειτουργία της αποκεντρωμένης διοίκησης και ο παρεμβατικός της ρόλος. Στην πράξη, εκτιμώ ότι είναι απαραίτητος ο έλεγχος των δήμων, όμως στη νομιμότητα των αποφάσεων και όχι τη σκοπιμότητά τους. Πρέπει να αλλάξει το Σύνταγμα ώστε να επιτραπούν οριστικές μεταβιβάσεις αρμοδιοτήτων στην αυτοδιοίκηση.
Υπήρξαν δύο πολύ σημαντικές παρεμβάσεις επί ΣΥΡΙΖΑ, που έχουν να κάνουν με τον «Κλεισθένη». Η μια ήταν η ενίσχυση με δώδεκα χιλιάδες εργαζόμενους στην καθαριότητα. Πήραμε ό,τι είχαμε ανάγκη για να λειτουργήσει ο τομέας αυτός μετά από τόσα χρόνια μνημονίων. Το δεύτερο ήταν τα προγράμματα “Φιλόδημος”, όπου δόθηκαν και δίνονται, πολλά χρήματα στους δήμους για διάφορους σκοπούς. Η αυτοδιοίκηση πήρε μεγάλη ανάσα μετά από τόσα χρόνια.
Ένα κομμάτι που πρέπει να αλλάξει, είναι η λειτουργία της αποκεντρωμένης διοίκησης και ο παρεμβατικός της ρόλος. Στην πράξη, εκτιμώ ότι είναι απαραίτητος ο έλεγχος των δήμων, όμως στη νομιμότητα των αποφάσεων και όχι τη σκοπιμότητά τους. Πρέπει να αλλάξει το Σύνταγμα ώστε να επιτραπούν οριστικές μεταβιβάσεις αρμοδιοτήτων στην αυτοδιοίκηση.
Χρειάζονται απαντήσεις
Τι έχεις να προτείνεις για τη λειτουργία της αυτοδιοίκησης;
Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό οι αυτοδιοικητικοί να βρίσκουν αυτά που τους ενώνουν και όχι αυτά που τους χωρίζουν. Εύκολα, βέβαια θα μου πείτε μπορεί λέγεται παρά να γίνεται πράξη. Η απλή αναλογική σπρώχνει σε αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει, όμως να το καταλάβουμε όλοι, γι΄ αυτό λέω πως θέλουμε χρόνο. Πρέπει να αποκτήσουμε αυτή την παιδεία. Στην Ελλάδα η λέξη συμβιβασμός σημαίνει απόσπασμα, ενώ στην Ευρώπη είναι καθημερινός σε όλα τα επίπεδα ακόμη και στην Ε.Ε.
Στην αυτοδιοίκηση μπορούν να λειτουργήσουν συγκλίσεις π.χ. για την προστασία του περιβάλλοντος, την ενεργειακή αναβάθμιση, τη διαχείριση των απορριμμάτων, τις έξυπνες πόλεις που οφείλουμε να τρέξουμε όλοι τα επόμενα χρόνια κ.ο.κ. Δηλαδή τα γεγονότα αλλάζουν, έτσι κι αλλιώς. Το θέμα είναι πόσο εμείς μπορούμε να τα παρακολουθήσουμε όλα αυτά ως αυτοδιοίκηση και να εκσυγχρονιστούμε.
Σκέπτομαι πόσο έχει αλλάξει ο τρόπος επικοινωνίας από τότε που εκλέχτηκα δήμαρχος μέχρι σήμερα και πόσο έχει εξελιχθεί η τεχνολογία. Από τα πανό και τις αφίσες στην ηλεκτρονική επικοινωνία. Δυστυχώς, τα μνημόνια πήγαν πολύ πίσω τη σύγκλιση της ελληνικής αυτοδιοίκησης με την ευρωπαϊκή και η ψαλίδα μεγάλωσε αντί να μικρύνει. Μόνο με συνθέσεις όμως μπορούμε να προχωρήσουμε για το καλό των τοπικών κοινωνιών. Τέλος μεγάλο πρόβλημα είναι η άνοδος της ακροδεξιάςσε όλο τον κόσμο, σε όλη την Ευρώπη και στη χώρα μας και πρέπει να βρεθεί τρόπος να αποτραπεί αυτή η εξέλιξη.
Ο ρόλος της αυτοδιοίκησης και σε αυτό τον τομέα μπορεί να είναι καθοριστικός. Δεν εννοώ μόνο την άνοδο της Χρυσής Αυγής, αλλά κυρίως την ανάπτυξη μέσα στην κοινωνία απόψεων και ιδεών φασιστικών. Μιλάω για τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, τον εθνικισμό. Σε όλα αυτά πρέπει να βρούμε τον τρόπο να απαντήσουμε και η αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο. Θα έχουμε φέτος και ευρωεκλογές. Αν οι λαοί λένε όχι στην Ευρώπη έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα τότε ποιό θα είναι το κοινό μας σπίτι. Επειγόντως χρειάζονται απαντήσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες, γιατί διαφορετικά κινδυνεύει η ίδια η δημοκρατία και γυρνάμε πίσω, σε περιόδους που δεν πρέπει να ξαναζήσουμε. Εποχή
Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό οι αυτοδιοικητικοί να βρίσκουν αυτά που τους ενώνουν και όχι αυτά που τους χωρίζουν. Εύκολα, βέβαια θα μου πείτε μπορεί λέγεται παρά να γίνεται πράξη. Η απλή αναλογική σπρώχνει σε αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει, όμως να το καταλάβουμε όλοι, γι΄ αυτό λέω πως θέλουμε χρόνο. Πρέπει να αποκτήσουμε αυτή την παιδεία. Στην Ελλάδα η λέξη συμβιβασμός σημαίνει απόσπασμα, ενώ στην Ευρώπη είναι καθημερινός σε όλα τα επίπεδα ακόμη και στην Ε.Ε.
Στην αυτοδιοίκηση μπορούν να λειτουργήσουν συγκλίσεις π.χ. για την προστασία του περιβάλλοντος, την ενεργειακή αναβάθμιση, τη διαχείριση των απορριμμάτων, τις έξυπνες πόλεις που οφείλουμε να τρέξουμε όλοι τα επόμενα χρόνια κ.ο.κ. Δηλαδή τα γεγονότα αλλάζουν, έτσι κι αλλιώς. Το θέμα είναι πόσο εμείς μπορούμε να τα παρακολουθήσουμε όλα αυτά ως αυτοδιοίκηση και να εκσυγχρονιστούμε.
Σκέπτομαι πόσο έχει αλλάξει ο τρόπος επικοινωνίας από τότε που εκλέχτηκα δήμαρχος μέχρι σήμερα και πόσο έχει εξελιχθεί η τεχνολογία. Από τα πανό και τις αφίσες στην ηλεκτρονική επικοινωνία. Δυστυχώς, τα μνημόνια πήγαν πολύ πίσω τη σύγκλιση της ελληνικής αυτοδιοίκησης με την ευρωπαϊκή και η ψαλίδα μεγάλωσε αντί να μικρύνει. Μόνο με συνθέσεις όμως μπορούμε να προχωρήσουμε για το καλό των τοπικών κοινωνιών. Τέλος μεγάλο πρόβλημα είναι η άνοδος της ακροδεξιάςσε όλο τον κόσμο, σε όλη την Ευρώπη και στη χώρα μας και πρέπει να βρεθεί τρόπος να αποτραπεί αυτή η εξέλιξη.
Ο ρόλος της αυτοδιοίκησης και σε αυτό τον τομέα μπορεί να είναι καθοριστικός. Δεν εννοώ μόνο την άνοδο της Χρυσής Αυγής, αλλά κυρίως την ανάπτυξη μέσα στην κοινωνία απόψεων και ιδεών φασιστικών. Μιλάω για τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, τον εθνικισμό. Σε όλα αυτά πρέπει να βρούμε τον τρόπο να απαντήσουμε και η αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο. Θα έχουμε φέτος και ευρωεκλογές. Αν οι λαοί λένε όχι στην Ευρώπη έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα τότε ποιό θα είναι το κοινό μας σπίτι. Επειγόντως χρειάζονται απαντήσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες, γιατί διαφορετικά κινδυνεύει η ίδια η δημοκρατία και γυρνάμε πίσω, σε περιόδους που δεν πρέπει να ξαναζήσουμε. Εποχή
•
