Ο άνθρωπος πίσω από τα σκίτσα
Οι σκιτσογράφοι είναι ικανοί να σχολιάζουν σε μια εικόνα και ελάχιστες λέξεις, όσα μπορεί να γράψει κάποιος σε 2.000 λέξεις. Συνέντευξη στο Σταύρο Μαδεμτζή
Στην Ελλάδα θεωρούμε ότι έχουμε μεγάλη παράδοση στους καλούς σκιτσογράφους. Ποια, όμως, είναι τα τρία στοιχεία που κάνουν κάποιον να ξεχωρίζει;
Για να ξεχωρίσει κάποιος, χρειάζεται μία μοναδική σχεδιαστική γραμμή , που δεν θα μοιάζει με ό,τι ήδη υπάρχει στον χώρο καθώς και μια ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ. Αυτά άλλωστε είναι τα δυο κύρια στοιχεία που χαρακτηρίζουν κάθε σκιτσογράφο.
Δεν πρόκειται για στατικά χαρακτηριστικά . Πειραματίζεται , δοκιμάζει νέους τρόπους , νέες τεχνικές , νέα επικοινωνιακά κόλπα. Συνεχώς εξελίσσεται με το πέρασμα του χρόνου καθώς ωριμάζει σαν δημιουργός.
Το τρίτο στοιχείο -και ίσως το πιο απαραίτητο στις μέρες μας- είναι να υπάρχουν εφημερίδες και περιοδικά για να μπορεί να δουλέψει ως σκιτσογράφος.
Σκωπτικά σχόλια με ελάχιστες λέξεις, βασισμένα στην εικόνα κυρίως. Τι προετοιμασία κάνεις για να είναι επιτυχημένα και εύστοχα τα σκίτσα σου;
Αυτή η δουλειά απαιτεί συνεχή ενημέρωση για την τρέχουσα οικονομική, κοινωνική και πολιτική επικαιρότητα. Πρέπει, επίσης, να αφουγκράζεσαι τον παλμό και το συναίσθημα της κοινωνίας.
Βάζεις όλα τα παραπάνω μέσα στο μυαλό σου, που στην προκειμένη περίπτωση λειτουργεί σαν μίξερ, προσθέτεις την πολιτική σου άποψη και στο τέλος το αλατοπίπερο του σκίτσου, που είναι ένα λογοπαίγνιο, ένας παραλληλισμός, ένα υπονοούμενο κ.ά.
Μέσα στη δουλειά σου είναι να αποτυπώνεις στο χαρτί τις φιγούρες δημοσίων προσώπων. Πώς επιλέγεις να τους «ζωντανέψεις», πόση έρευνα κάνεις και πώς επιλέγεις τα βασικά στοιχεία τους που θα «παίξουν» στο σκίτσο;
Κυρίως η επικαιρότητα είναι αυτή που... επιλέγει ποια πρόσωπα θα πρωταγωνιστήσουν σε ένα σκίτσο. Συνήθως πρόκειται για άτομα που ασκούν εξουσία. Στόχος μου είναι η αποδόμηση της εικόνας τους. Θεσμική είναι, λοιπόν, η προσέγγιση, παρά ανθρωποκεντρική. Χωρίς να σημαίνει αυτό ότι εξωτερικά χαρακτηριστικά ή στοιχεία της προσωπικότητάς τους δεν χρησιμοποιούνται για να γίνει η σάτιρα.
Έχει σηκώσει το τηλέφωνο κάποιο από αυτά τα πρόσωπα και να σου πει κάτι για το σχόλιο που έχεις κάνει;
Το να μου τηλεφωνήσει κάποιος για να μου πει καλά λόγια για ένα σκίτσο στο οποίο του ασκώ κριτική, σημαίνει ότι δεν έκανα καλά τη δουλειά μου. Θα προτιμούσα να πάρει και να με βρίσει.Πρόσφατα, πρώην «τσάρος» τηλεφώνησε με παράπονο γιατί, ενώ το ρεπορτάζ του δημοσιογράφου αναφερόταν και σ’ αυτόν, στην εικονογράφηση που έκανα δεν τον είχα συμπεριλάβει. Είναι φανερό ότι κάποιοι το θέλουν το σκίτσο τους.
Παρακολουθείς στενά την επικαιρότητα. Ποιο γεγονός σε «ερέθισε» περισσότερο δημιουργικά τα τελευταία χρόνια;
Μετά την είσοδο της χώρας στο μνημόνιο, νομίζω πως έχουμε και θα έχουμε αρκετούς λόγους για να μας «ερεθίζουν» για τα επόμενα δεκαπέντε με είκοσι χρόνια.Σε αδρές γραμμές, θα έλεγα πως όλα αυτά που εξοργίζουν τον κόσμο είναι αφορμές για να ασχοληθεί δημιουργικά ένας γελοιογράφος. Η αναλγησία, ο τυχοδιωκτισμός, η ανικανότητα, η διαφθορά, η διαπλοκή της πολιτικής εξουσίας, η έλλειψη εθνικών στόχων, η οικογενειοκρατία, ο εκμαυλισμός των συνειδήσεων, η εξαθλίωση όλο και μεγαλύτερου μέρους της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και όσα συμβαίνουν γενικά στον πλανήτη, είναι δυνάμει θέματα ενός γελοιογράφου. Σχολιάζω με τον τρόπο μου όλα αυτά τα στραβά και περίεργα, όχι γιατί μου αρέσει να γκρινιάζω, αλλά γιατί απαιτώ την αλλαγή τους. Αν το κάνουμε όλοι μαζί, από το μετερίζι του ο καθένας, θα τα καταφέρουμε κάποια στιγμή...
Ζεις μέσα στον χώρο του Τύπου. Πώς βλέπεις την εξέλιξή του τα επόμενα χρόνια;
Νομίζω πως οι εφημερίδες έχουν ένα «συναισθηματικό» πλεονέκτημα έναντι των ηλεκτρονικών μέσων. Όμως δεν ξέρω αν αυτό είναι αρκετό. Προβλέπω μετατροπή ημερήσιων εφημερίδων σε εβδομαδιαίες (όπου ακόμα υπάρχει ψωμί) και δυναμικότερη παρουσία του Διαδικτύου. Το κακό για τον Τύπο είναι ότι εξαρτάται άμεσα και σε μεγάλο βαθμό από τα διαφημιστικά έσοδα, τα οποία όμως στη σημερινή κακή οικονομική κατάσταση, η οποία είναι βέβαιο ότι θα διατηρηθεί για πολύ καιρό ακόμα, είναι ελάχιστα . Πρέπει να γίνουν αλλαγές. Η οικονομία είναι αυτή που θα καθορίσει σε ποιο βαθμό και προς ποια κατεύθυνση.
Υπάρχει θέση για τους σκιτσογράφους στα media του Internet, κατά τη γνώμη σου, και με ποιον τρόπο;
Εκτός από τα blogs και τα sites που έχουμε φτιάξει όλοι σχεδόν οι σκιτσογράφοι (http://georgopalis.wordpress.com/ είναι το δικό μου), σαφώς και υπάρχει επιπλέον χώρος για εμάς στο Διαδίκτυο.Αρκετά δημοσιογραφικά sites έχουν κάνει την εμφάνισή τους, υποκαθιστώντας τα παραδοσιακά μέσα, και κυρίως τις εφημερίδες. Το καθημερινό σκίτσο σε ένα τέτοιοsite σίγουρα θα έφερνε νέους επισκέπτες και θα έδινε έναν αέρα φρεσκάδας. Το βασικό εμπόδιο στο να ανοίξει περισσότερο για τους σκιτσογράφους αυτή η αγορά, είναι οι αναδημοσιεύσεις σκίτσων μας από αυτά τα μέσα. Δεν υπάρχει η ανάγκη για σκίτσο γιατί αυτή καλύπτεται «δωρεάν» με αυτό τον τρόπο.
Ποιες αλλαγές έχει φέρει η νέα τεχνολογία στη δουλειά σου και πώς φαντάζεσαι τους νέους σκιτσογράφους του 2031;
Η νέα τεχνολογία δεν θα έλεγα ότι έχει επιδράσει ουσιαστικά στη δουλειά μου. Είναι μέρος αυτής, αλλά σε δευτερεύοντα ρόλο. Όλη η διαδικασία γίνεται στο χέρι, ενώ ο ηλεκτρονικός υπολογιστής βοηθάει σε καθαρίσματα και μικρές τροποποιήσεις.Τώρα για το 2031, έχω την αίσθηση πως δεν θα υπάρχει γελοιογραφία με τη σημερινή της μορφή. Φαντάζομαι πως θα γίνεται μόνο ηλεκτρονικά και θα έχει τρεις διαστάσεις. Ίσως να είναι και διαδραστική, ο αναγνώστης να επιλέγει τη ροή, τον στόχο ή την αίσθηση του χιούμορ.Η αλήθεια είναι ότι κάποιες ιδέες για την εξέλιξη της γελοιογραφίας υπάρχουν, αυτό που απομένει είναι να δουλευτούν και να δοκιμαστούν στην πράξη.
Ανήκεις σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων που, αν τους πει κάποιος «αν δεν μπορείς να το πεις, ζωγράφισέ το!», δεν θα θιχτούν, αλλά θα ανταποκριθούν με ευκολία! Έχεις νιώσει ποτέ την ανάγκη -και στην προσωπική σου ζωή- να «μιλήσεις» σχεδιάζοντας κάτι;
Το έκανα όταν σπούδαζα Διοίκηση Επιχειρήσεων. Ήμασταν στην αίθουσα για τις καθιερωμένες γραπτές εξετάσεις (δεν θυμάμαι σε ποιο μάθημα) και ο καθηγητής έδινε τις ερωτήσεις. Αντί να απαντώ, άρχισα να σκιτσάρω τον καθηγητή. Στο τέλος της διαδικασίας, ενώ οι απαντήσεις μου ήταν περιορισμένης επιστημονικής επάρκειας, το σκίτσο που είχα επισυνάψει άγγιζε την τελειότητα. Αυτός μάλλον ήταν και ο λόγος που κατάφερα να περάσω εκείνο το μάθημα.
Μίλησέ μας για την ομαδική δουλειά που ετοιμάζεις με τους συναδέλφους σου για τα Χριστούγεννα.
Στις αρχές Δεκεμβρίου θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ ένα πρωτότυπο λεύκωμα με πολιτικές γελοιογραφίες επτά γνωστών Ελλήνων γελοιογράφων με τίτλο «Γελοιογράφων ΜΝΗΜΟΝΙΟ». Πρόκειται για ένα βιβλίο χωρίς εκδοτικό προηγούμενο στην Ελλάδα, και αυτό ακριβώς το κάνει ιδιαίτερο.Είναι ένα λεύκωμα «αφιερωμένο» στο μνημόνιο, «γραμμένο» με επτά διαφορετικούς γελοιογραφικούς τρόπους.
Στο «Γελοιογράφων ΜΝΗΜΟΝΙΟ», εκτός από εμένα, παρουσιάζουν δουλειά τους οι καταξιωμένοι συνάδελφοι Ιωάννου, Μακρής, Μαραγκός, Κουντούρης, Ξένου και Τζαμπούρα.
