Υστερα από σχεδόν έναν χρόνο λειτουργίας, που καθορίστηκε από εντάσεις, φόβο και πολύ δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, το παλιό στρατόπεδο Στεφανάκη στο Σχιστό, ένα από τα πρώτα που επισκευάστηκαν άρον άρον πέρσι τον Φεβρουάριο για να ανοίξουν τις πόρτες τους στους πρόσφυγες, φαίνεται ότι έχει βελτιώσει αισθητά τις συνθήκες στέγασης, ωστόσο η κατάσταση απέχει πολύ ακόμα από το να χαρακτηριστεί ικανοποιητική.
Οπως μας ενημερώνουν σε μια πρόσφατη επίσκεψή μας ο Γιώργος Κράλογλου, συντονιστής από την Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης, και ο ίλαρχος Δημοσθένης Κωσταρέλλος, αξιωματικός του γραφείου Τύπου της δομής, οι σκηνές αντικαταστάθηκαν από 143 οικίσκους, ο καθένας με τουαλέτα, ντους και κλιματιστικό και, στα τέλη Δεκεμβρίου, συνδέθηκαν με το δίκτυο ρεύματος και αποχέτευσης.
Στους οικίσκους και σε ένα κτίριο τεσσάρων θαλάμων χωρητικότητας συνολικά 160 ατόμων φιλοξενούνται σήμερα στο στρατόπεδο 910 άτομα, από τους οποίους οι 854 είναι Αφγανοί και οι 56 Ιρακινοί, στη συντριπτική τους πλειονότητα οικογένειες.
Την ίδια περίοδο, στα τέλη Δεκεμβρίου, τοποθετήθηκαν στο στρατόπεδο δύο γραμμές ρεύματος υψηλής τάσης, που αντικατέστησαν τις γεννήτριες πετρελαίου και έδωσαν λύση στο πρόβλημα των συχνών διακοπών λόγω υπερφόρτωσης.
Το στρατόπεδο συνδέθηκε με το δίκτυο λυμάτων του δήμου και έτσι αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα της συχνής υπερχείλισης των βόθρων. Εφαρμόστηκε σύστημα για την ταχύτερη διανομή του συσσιτίου και έχουν μειωθεί αισθητά οι ουρές.
Οι πρόσφυγες εφοδιάζονται πια με μηνιαίες χρεωστικές κάρτες των 85-90 ευρώ το άτομο (190 ευρώ το ζευγάρι συν 50 ευρώ για κάθε παιδί μέχρι το ποσό των 300 ευρώ) για να έχουν τη δυνατότητα να ψωνίσουν τα βασικά, ενώ έχουν γίνει οι ετοιμασίες για την τοποθέτηση ενός δωματίου-κουζίνα έξω από κάθε κοντέινερ.
Τριάντα παιδιά προσχολικής ηλικίας πηγαίνουν στο νηπιαγωγείο της δομής και 83 μαθητές Δημοτικού και 37 Γυμνασίου κάνουν καθημερινά μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας στη δομή, ενώ την περασμένη εβδομάδα ξεκίνησαν τα προπαρασκευαστικά μαθήματα του προγράμματος του υπουργείου Παιδείας σε τρία σχολεία της περιοχής.
Οι συνομιλητές μας μας δείχνουν τον ειδικά διαμορφωμένο χώρο για να αλλάζουν και να πλένουν τα νεογέννητα οι μητέρες (25 νεογέννητα και 14 έγκυες ζουν σήμερα στο στρατόπεδο) και τους χώρους άθλησης: ένα υποτυπώδες γυμναστήριο, όπου γίνονται προπονήσεις άρσης βαρών από προπονητή των Παιδικών Χωριών SOS, χώρος για βόλεϊ και γήπεδο ποδοσφαίρου που είναι υπό κατασκευή.
Η μεταφορά στους οικίσκους και η βελτίωση των υποδομών και των υπηρεσιών έχει ήδη δημιουργήσει ατμόσφαιρα ηρεμίας στο στρατόπεδο, όπου ήταν συχνές οι εντάσεις τόσο λόγω των αφόρητων συνθηκών που επικρατούσαν στις σκηνές, με πολύ μεγάλες θερμοκρασίες και σκόνη το καλοκαίρι και πολύ κρύο και λάσπη τον χειμώνα, όσο και λόγω της ανυπαρξίας προσωπικής ζωής, ιδιωτικότητας και συνθηκών ασφάλειας.
Οπως μας ενημερώνουν σε μια πρόσφατη επίσκεψή μας ο Γιώργος Κράλογλου, συντονιστής από την Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης, και ο ίλαρχος Δημοσθένης Κωσταρέλλος, αξιωματικός του γραφείου Τύπου της δομής, οι σκηνές αντικαταστάθηκαν από 143 οικίσκους, ο καθένας με τουαλέτα, ντους και κλιματιστικό και, στα τέλη Δεκεμβρίου, συνδέθηκαν με το δίκτυο ρεύματος και αποχέτευσης.
Στους οικίσκους και σε ένα κτίριο τεσσάρων θαλάμων χωρητικότητας συνολικά 160 ατόμων φιλοξενούνται σήμερα στο στρατόπεδο 910 άτομα, από τους οποίους οι 854 είναι Αφγανοί και οι 56 Ιρακινοί, στη συντριπτική τους πλειονότητα οικογένειες.
Την ίδια περίοδο, στα τέλη Δεκεμβρίου, τοποθετήθηκαν στο στρατόπεδο δύο γραμμές ρεύματος υψηλής τάσης, που αντικατέστησαν τις γεννήτριες πετρελαίου και έδωσαν λύση στο πρόβλημα των συχνών διακοπών λόγω υπερφόρτωσης.
Το στρατόπεδο συνδέθηκε με το δίκτυο λυμάτων του δήμου και έτσι αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα της συχνής υπερχείλισης των βόθρων. Εφαρμόστηκε σύστημα για την ταχύτερη διανομή του συσσιτίου και έχουν μειωθεί αισθητά οι ουρές.
Οι πρόσφυγες εφοδιάζονται πια με μηνιαίες χρεωστικές κάρτες των 85-90 ευρώ το άτομο (190 ευρώ το ζευγάρι συν 50 ευρώ για κάθε παιδί μέχρι το ποσό των 300 ευρώ) για να έχουν τη δυνατότητα να ψωνίσουν τα βασικά, ενώ έχουν γίνει οι ετοιμασίες για την τοποθέτηση ενός δωματίου-κουζίνα έξω από κάθε κοντέινερ.
Τριάντα παιδιά προσχολικής ηλικίας πηγαίνουν στο νηπιαγωγείο της δομής και 83 μαθητές Δημοτικού και 37 Γυμνασίου κάνουν καθημερινά μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας στη δομή, ενώ την περασμένη εβδομάδα ξεκίνησαν τα προπαρασκευαστικά μαθήματα του προγράμματος του υπουργείου Παιδείας σε τρία σχολεία της περιοχής.
Οι συνομιλητές μας μας δείχνουν τον ειδικά διαμορφωμένο χώρο για να αλλάζουν και να πλένουν τα νεογέννητα οι μητέρες (25 νεογέννητα και 14 έγκυες ζουν σήμερα στο στρατόπεδο) και τους χώρους άθλησης: ένα υποτυπώδες γυμναστήριο, όπου γίνονται προπονήσεις άρσης βαρών από προπονητή των Παιδικών Χωριών SOS, χώρος για βόλεϊ και γήπεδο ποδοσφαίρου που είναι υπό κατασκευή.
Η μεταφορά στους οικίσκους και η βελτίωση των υποδομών και των υπηρεσιών έχει ήδη δημιουργήσει ατμόσφαιρα ηρεμίας στο στρατόπεδο, όπου ήταν συχνές οι εντάσεις τόσο λόγω των αφόρητων συνθηκών που επικρατούσαν στις σκηνές, με πολύ μεγάλες θερμοκρασίες και σκόνη το καλοκαίρι και πολύ κρύο και λάσπη τον χειμώνα, όσο και λόγω της ανυπαρξίας προσωπικής ζωής, ιδιωτικότητας και συνθηκών ασφάλειας.
Αγωνία για το άσυλο
«Οι πρόσφυγες περνούν περισσότερη ώρα μέσα στους οικίσκους, να χαρούν την αίσθηση της θαλπωρής και της ιδιωτικότητας. Τους ανακουφίζει η βελτίωση των συνθηκών.
Ωστόσο, βρίσκονται σε αγωνία περιμένοντας την απάντηση για το άσυλο, ενώ τους δημιουργεί ιδιαίτερο άγχος η καθυστέρηση της διαδικασίας, για την οποία μάλιστα δεν ήταν ενημερωμένοι.
Δεν ήξεραν ότι μπορεί να περάσουν έξι μήνες για να πάρουν απάντηση, δεν τους το είχε εξηγήσει κάποιος ξεκάθαρα.
Είναι δύσκολο να κερδίσεις και να κρατήσεις την εμπιστοσύνη τους, ενώ είναι πολύ συχνά τα συμπτώματα στρες, εντοπίζονται περίπου στο 50% του πληθυσμού.
Ακόμα και αυτοί που είναι λειτουργικοί και δεν θα κλείσουν ραντεβού με ψυχολόγο, σε ανύποπτο χρόνο θα παραδεχτούν δυσκολίες ύπνου και άλλα συμπτώματα στρες», μας λέει ψυχολόγος μιας οργάνωσης που παρέχει υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στο κέντρο.
Ωστόσο, αν και αισθητά βελτιωμένες οι συνθήκες, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις, που σημαίνουν κάθε άλλο παρά αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.
«Επειδή μπορεί να είναι καλύτερο το στρατόπεδο από άλλα, δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι είναι και καλό. Εξακολουθεί να μην είναι κατάλληλο ή ασφαλές για να ζήσουν άνθρωποι», μας λέει ψυχολόγος άλλης οργάνωσης.
Η τελευταία έκθεση της οργάνωσης Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού «Οι συνθήκες στα στρατόπεδα προσφύγων: το παράδειγμα του Σχιστού», που δημοσιοποιεί σήμερα η «Εφ.Συν.», επισημαίνει ολιγωρίες και ελλείψεις που επιβαρύνουν σημαντικά την ψυχική υγεία των προσφύγων, βάζουν σε κίνδυνο την ασφάλειά τους, ιδίως των ευάλωτων, και παραβιάζουν τα δικαιώματά τους.
Οπως επισημαίνει η έκθεση, οι πλατφόρμες πάνω στις οποίες στήθηκαν οι οικίσκοι είναι ασταθείς, σε βαθμό που να υπάρχει έντονος κίνδυνος ανατροπής όταν οι κάτοικοι συγκεντρώνονται κοντά στις γωνίες τους.
Στους χώρους όπου κινούνται και παίζουν τα παιδιά, υπάρχουν αιχμηρά σίδερα, σκουριασμένες πρόκες, σκουπίδια και οικοδομικά υλικά.
«Οι πρόσφυγες περνούν περισσότερη ώρα μέσα στους οικίσκους, να χαρούν την αίσθηση της θαλπωρής και της ιδιωτικότητας. Τους ανακουφίζει η βελτίωση των συνθηκών.
Ωστόσο, βρίσκονται σε αγωνία περιμένοντας την απάντηση για το άσυλο, ενώ τους δημιουργεί ιδιαίτερο άγχος η καθυστέρηση της διαδικασίας, για την οποία μάλιστα δεν ήταν ενημερωμένοι.
Δεν ήξεραν ότι μπορεί να περάσουν έξι μήνες για να πάρουν απάντηση, δεν τους το είχε εξηγήσει κάποιος ξεκάθαρα.
Είναι δύσκολο να κερδίσεις και να κρατήσεις την εμπιστοσύνη τους, ενώ είναι πολύ συχνά τα συμπτώματα στρες, εντοπίζονται περίπου στο 50% του πληθυσμού.
Ακόμα και αυτοί που είναι λειτουργικοί και δεν θα κλείσουν ραντεβού με ψυχολόγο, σε ανύποπτο χρόνο θα παραδεχτούν δυσκολίες ύπνου και άλλα συμπτώματα στρες», μας λέει ψυχολόγος μιας οργάνωσης που παρέχει υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στο κέντρο.
Ωστόσο, αν και αισθητά βελτιωμένες οι συνθήκες, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις, που σημαίνουν κάθε άλλο παρά αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.
«Επειδή μπορεί να είναι καλύτερο το στρατόπεδο από άλλα, δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι είναι και καλό. Εξακολουθεί να μην είναι κατάλληλο ή ασφαλές για να ζήσουν άνθρωποι», μας λέει ψυχολόγος άλλης οργάνωσης.
Η τελευταία έκθεση της οργάνωσης Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού «Οι συνθήκες στα στρατόπεδα προσφύγων: το παράδειγμα του Σχιστού», που δημοσιοποιεί σήμερα η «Εφ.Συν.», επισημαίνει ολιγωρίες και ελλείψεις που επιβαρύνουν σημαντικά την ψυχική υγεία των προσφύγων, βάζουν σε κίνδυνο την ασφάλειά τους, ιδίως των ευάλωτων, και παραβιάζουν τα δικαιώματά τους.
Οπως επισημαίνει η έκθεση, οι πλατφόρμες πάνω στις οποίες στήθηκαν οι οικίσκοι είναι ασταθείς, σε βαθμό που να υπάρχει έντονος κίνδυνος ανατροπής όταν οι κάτοικοι συγκεντρώνονται κοντά στις γωνίες τους.
Στους χώρους όπου κινούνται και παίζουν τα παιδιά, υπάρχουν αιχμηρά σίδερα, σκουριασμένες πρόκες, σκουπίδια και οικοδομικά υλικά.
Ελλιπής φύλαξη
Τμήματα της εξωτερικής περίφραξης έχουν καταστραφεί, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατός ο έλεγχος των εισερχομένων, ενώ είναι τελείως ανεπαρκής ο φωτισμός το βράδυ, ακόμα και των κοινόχρηστων χώρων.
Την ίδια στιγμή, η παρουσία της αστυνομίας περιορίζεται σε δύο ή τρία άτομα ανά βάρδια και μόνο στατικά στην είσοδο του στρατοπέδου, γεγονός που καθιστά τη φύλαξη του κέντρου τελείως ανεπαρκή, ιδίως το βράδυ που δεν υπάρχει διοικητικό προσωπικό.
Σύμφωνα με την έκθεση, η καταγγελία μιας γυναίκας για ενδοοικογενειακή βία συνάντησε την άρνηση της αστυνομίας να παρέμβει, ενώ στο αστυνομικό τμήμα δεν υπήρχε διερμηνέας για να μπορέσει να γίνει σωστά η διερεύνηση του περιστατικού. Πολλές γυναίκες και ανήλικοι αποφεύγουν να κυκλοφορήσουν το βράδυ στο στρατόπεδο, από τον φόβο σεξουαλικών ή άλλων επιθέσεων και παρενόχλησης.
Ανεπαρκής είναι η σίτιση, ιδίως των παιδιών, που παίρνουν τρία συσσίτια την ημέρα, αντί των πέντε που προβλέπονται στον Γενικό Κανονισμό Λειτουργίας Δομών Φιλοξενίας, ενώ σπανίζουν τα φρούτα και τα λαχανικά και απουσιάζουν τα γαλακτοκομικά.
Ανεπαρκής κρίνεται και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθώς το κρατικό ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό είναι λίγο και το βράδυ δεν λειτουργεί ιατρείο, αλλά ειδοποιείται στρατιωτικός γιατρός εκτός της δομής, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η αντιμετώπιση τυχόν έκτακτων περιστατικών.
Τμήματα της εξωτερικής περίφραξης έχουν καταστραφεί, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατός ο έλεγχος των εισερχομένων, ενώ είναι τελείως ανεπαρκής ο φωτισμός το βράδυ, ακόμα και των κοινόχρηστων χώρων.
Την ίδια στιγμή, η παρουσία της αστυνομίας περιορίζεται σε δύο ή τρία άτομα ανά βάρδια και μόνο στατικά στην είσοδο του στρατοπέδου, γεγονός που καθιστά τη φύλαξη του κέντρου τελείως ανεπαρκή, ιδίως το βράδυ που δεν υπάρχει διοικητικό προσωπικό.
Σύμφωνα με την έκθεση, η καταγγελία μιας γυναίκας για ενδοοικογενειακή βία συνάντησε την άρνηση της αστυνομίας να παρέμβει, ενώ στο αστυνομικό τμήμα δεν υπήρχε διερμηνέας για να μπορέσει να γίνει σωστά η διερεύνηση του περιστατικού. Πολλές γυναίκες και ανήλικοι αποφεύγουν να κυκλοφορήσουν το βράδυ στο στρατόπεδο, από τον φόβο σεξουαλικών ή άλλων επιθέσεων και παρενόχλησης.
Ανεπαρκής είναι η σίτιση, ιδίως των παιδιών, που παίρνουν τρία συσσίτια την ημέρα, αντί των πέντε που προβλέπονται στον Γενικό Κανονισμό Λειτουργίας Δομών Φιλοξενίας, ενώ σπανίζουν τα φρούτα και τα λαχανικά και απουσιάζουν τα γαλακτοκομικά.
Ανεπαρκής κρίνεται και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθώς το κρατικό ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό είναι λίγο και το βράδυ δεν λειτουργεί ιατρείο, αλλά ειδοποιείται στρατιωτικός γιατρός εκτός της δομής, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η αντιμετώπιση τυχόν έκτακτων περιστατικών.
Ελλειψη μεταφραστών
Προβληματική είναι και η διαδικασία εντοπισμού και αντιμετώπισης των ευάλωτων ομάδων, με το σύστημα της επιτροπείας των ασυνόδευτων ανηλίκων να μη διασφαλίζει στην πράξη την προστασία τους, ενώ οι συνθήκες διαμονής αποτελούν κίνδυνο για την υγεία των εγκύων.
Η έλλειψη μεταφραστών μπορεί να οδηγήσει σε άρνηση νοσηλείας εκ μέρους του νοσοκομείου και δυσχεραίνει την ενημέρωση που δικαιούται η έγκυος για κρίσιμες αποφάσεις που αφορούν την εγκυμοσύνη και τον τοκετό.
«Δεν έχουν τη δυνατότητα έκφρασης γνώμης ως προς τη μέθοδο με την οποία θα γεννήσουν (φυσιολογικός τοκετός, καισαρική κ.ο.κ.) ούτε μπορούν να εκφράσουν με σαφήνεια και εγκαίρως τυχόν προβλήματα που αισθάνονται ότι υπάρχουν σχετικά με τον τοκετό τους. Ετσι, καταλήγουν σε χειρουργικά κρεβάτια και αντιμετωπίζονται περισσότερο σαν άβουλα όντα», επισημαίνει η έκθεση.
Και καταλήγει: «Αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων είναι να ευνοείται η γκετοποίηση όσων διαμένουν εκεί σε βάρος της ομαλής ενσωμάτωσής τους στην ελληνική κοινωνία. Αλλωστε, κανένα συγκεκριμένο σχέδιο ενσωμάτωσης-ένταξης δεν έχει ανακοινωθεί ή τεθεί σε εφαρμογή μέχρι στιγμής».πηγή
Η έλλειψη μεταφραστών μπορεί να οδηγήσει σε άρνηση νοσηλείας εκ μέρους του νοσοκομείου και δυσχεραίνει την ενημέρωση που δικαιούται η έγκυος για κρίσιμες αποφάσεις που αφορούν την εγκυμοσύνη και τον τοκετό.
«Δεν έχουν τη δυνατότητα έκφρασης γνώμης ως προς τη μέθοδο με την οποία θα γεννήσουν (φυσιολογικός τοκετός, καισαρική κ.ο.κ.) ούτε μπορούν να εκφράσουν με σαφήνεια και εγκαίρως τυχόν προβλήματα που αισθάνονται ότι υπάρχουν σχετικά με τον τοκετό τους. Ετσι, καταλήγουν σε χειρουργικά κρεβάτια και αντιμετωπίζονται περισσότερο σαν άβουλα όντα», επισημαίνει η έκθεση.
Και καταλήγει: «Αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων είναι να ευνοείται η γκετοποίηση όσων διαμένουν εκεί σε βάρος της ομαλής ενσωμάτωσής τους στην ελληνική κοινωνία. Αλλωστε, κανένα συγκεκριμένο σχέδιο ενσωμάτωσης-ένταξης δεν έχει ανακοινωθεί ή τεθεί σε εφαρμογή μέχρι στιγμής».πηγή
