Συμφωνία-γέφυρα με δύσκολους όρους, αλλά χωρίς νέα μέτρα και με χαλάρωση του «γύψου» της λιτότητας φέρνει ο «έντιμος συμβιβασμός» που έκλεισε τελικά χθες το βράδυ στο Eurogroup των Βρυξελλών.
Σε όρους πολιτικής επικοινωνίας είναι μια συμφωνία win win, όπως είπε και ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας Πιερ Κάρλο Παντοάν. Σε όρους πολιτικής ουσίας είναι μια κατ΄ αρχήν συμφωνία – πλαίσιο, μια παρακαταθήκη συμφωνίας, που δίνει χρόνο στην Ελλάδα και χώρο στη Γερμανία. Χρόνο στην Αθήνα για να παλέψει για μια πραγματικά νέα πολιτική και για αλλαγή των συσχετισμών στην Ευρώπη, και χώρο στο Βερολίνο για να ελιχθεί μέσα στην διογκούμενη κοινωνική πίεση που προκαλεί πια το δόγμα της λιτότητας στον ευρωπαϊκό Νότο.
Είναι επίσης μια συμφωνία που προεξοφλεί νέες… μάχες και πολέμους: Κατ’ αρχήν τον Απρίλιο, όταν θα πρέπει να «κλείσει το ταμείο» που θα επιτρέψει την εκταμίευση χρήματος προς την Ελλάδα και – κυρίως – τον Ιούνιο όταν αρχίζουν και οι μεγάλες αποπληρωμές δανείων για την χώρα μας: Ακριβώς τότε η Αθήνα θα πρέπει να διαπραγματευτεί και τον «μεγάλο στόχο», την απομείωση του χρέους και το νέο συμβόλαιο, το «new deal» που επιδιώκει ο Αλέξης Τσίπρας με την Ευρώπη.
Το timing δεν είναι καθόλου τυχαίο. Κι αυτό είναι, ίσως, κι ένα από τα πιο καίρια σημεία νίκης της Γερμανίας στην χθεσινή αναμέτρηση: Το γεγονός ότι, αντί για εξάμηνη παράταση, η «γέφυρα» θα έχει τελικά διάρκεια μόνον τεσσάρων μηνών κατ’ απαίτηση του Βερολίνου.
Τα περαιτέρω πραγματικά κέρδη και υποχωρήσεις θα αποτιμηθούν μόλις ξεκαθαρίσουν και οι ακριβείς δεσμεύσεις και μεταρρυθμίσεις που θα προχωρήσει η ελληνική κυβέρνηση– δεσμεύσεις, οι οποίες πρέπει να παραδοθούν με υπόμνημα στους εταίρους τη Δευτέρα.
*Στο wording – την περίφημη, αλλά πάντα σημαντική σε συμβολισμούς – φρασεολογία, η Αθήνα κέρδισε το «τέλος της τρόικας». Δεν υπάρχει πλέον τρόικα, υπάρχουν «θεσμοί», όπως δεν υπάρχει και «Μνημόνιο», υπάρχει «δανειακή σύμβαση». Η νίκη στους συμβολισμούς θα ήταν ολοκληρωτική αν έλειπε από το χθεσινό κείμενο και η φράση «επιτυχής ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος», αλλά τότε δεν θα υπήρχε κανένα… παράσημο νίκης και για την Γερμανία του κυρίου Σόιμπλε.
*Στην ουσία του κειμένου, εξαιρετικά σημαντικό για την Ελλάδα είναι ότι αναγνωρίζεται η έννοια της γέφυρας σ’ αυτό το τετράμηνο πρόγραμμα με στόχο «μια πιθανή νέα συμφωνία», όπως αναγράφεται χαρακτηριστικά στο ανακοινωθέν.
*Η «καλύτερη χρήση της υπάρχουσας ευελιξίας» που προβλέπει το κείμενο είναι το «κλειδί» που ανοίγει την πύλη για την αφαίρεση, αντικατάσταση και αλλαγή των πιο σκληρών όρων του παλιού Μνημονίου – υπό την προϋπόθεση ότι οι ελληνικες αντιπροτάσεις θα είναι συμπαγείς και αξιόπιστες.
*Η χθεσινή συμφωνία ανοίγει και την πύλη για χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα, δηλαδή για λιγότερη λιτότητα. Ο στόχος για πλεόνασμα 3% το 2015 ακυρώνεται μετά το χθεσινό κείμενο, αφού αναφέρεται ότι «τα θεσμικά όργανα θα λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές συνθήκες του 2015 για τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος». Για την περαιτέρω δημοσιονομική στρατηγική υπάρχει επίσης η ελαστική αναφορά σε «κατάλληλα πρωτογενή πλεονάσματα».
Στην άλλη πλευρά, στις βασικές παραχωρήσεις της Αθήνας καταγράφεται, κατ΄αρχην, η αποδοχή της «ολοκλήρωσης του τρέχοντος προγράμματος» και της «αξιολόγησης της παρατεταμένης συμφωνίας από τους θεσμούς» - δηλαδή το γεγονός ότι η εκταμίευση της επόμενης δόσης θα γίνει μετά από επιθεώρηση και έγκριση των μεταρρυθμίσεων από τους θεσμούς.
Έτερο σημείο παραχώρησης είναι η τετράμηνη αντί για εξάμηνη παράταση, καθώς και η επιστροφή των 11 δις του ΤΧΣ στην δικαιοδοσία του EFSF. Κοινώς, το «μαξιλάρι» των 11 δις θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά και μόνον για την στήριξη των ελληνικών τραπεζών και, δε, μετά από έγκριση της ΕΚΤ, και όχι για οποιαδήποτε χρηματοδότηση κοινωνικών μέτρων.
Η Ελλάδα, δεσμεύεται επίσης να απέχει από «μονομερείς αλλαγές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους δημοσιονομικούς στόχους» - γεγονός, που σημαίνει ότι, πιθανώς, θα παγώσουν κάποιες κυβερνητικές εάν και εφόσον έχουν δημοσιονομικό κόστος. Στον αντίποδα αυτού, όμως, βγαίνει εντελώς από το τραπέζι το περίφημο «e-mail Χαρδούβελη» και δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για νέα μέτρα λιτότητας.
Όλα αυτά, βεβαίως, μένει να επιβεβαιωθούν στην πράξη μέσα και από τις συγκεκριμένες προτάσεις που θα παρουσιάσει η ελληνική κυβέρνηση. Ισως, όμως, και το μεγαλύτερο πολιτικό κέρδος – σε τούτη τη φάση τουλάχιστον – να είναι ακριβώς αυτό : Το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση πέτυχε να βάζει στο τραπέζι τη δική της ατζέντα – να θέτει εκείνη τις προτάσεις και να διαπραγματεύεται βελτιώσεις ή αλλαγές. Μια διαδικασία, που μέχρι πριν από δύο μήνες ήταν ακριβώς η αντίστροφη…
Οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να απέχουν από οποιαδήποτε κατάργηση των μέτρων και μονομερείς αλλαγές των πολιτικών και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τους δημοσιονομικούς στόχους,
Εν όψει της αξιολόγησης των θεσμών, το Eurogroup συμφωνεί ότι οι πόροι, που είναι διαθέσιμοι αυτήν την στιγμή στο μαξιλάρι του ΤΧΣ, θα περάσουν στον EFSF, ελεύθεροι από δικαιώματα τρίτων μερών για την διάρκεια της παράτασης της MFFA. Οι πόροι θα συνεχίσουν να είναι διαθέσιμοι για την διάρκεια της παράτασης MFFA και θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και για κόστη εκκαθάρισης. Θα μπορούν να απελευθερωθούν μόνο μετά από αίτημα από την ΕΚΤ και τον Eνιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM).
Αναφορικά με την επιστροφή των 10,9 δισ. στον EFSF και το γιατί δεν παραμένουν στο ΤΧΣ, εξήγησε ότι αυτό γίνεται γιατί θέλει το Eurogroup να παραμείνουν για την αναχρηματοδότηση των τραπεζών και όχι για τη χρηματοδότηση του κράτους.
Έως τη Δευτέρα το βράδυ θα πρέπει η ελληνική πλευρά για να παρουσιάσει μία πρώτη λίστα «με μέτρα μεταρρυθμίσεων, βασισμένα στην τρέχουσα συμφωνία» αναφέρεται στην ανακοίνωση του Eurogroup για την Ελλάδα. Επισημαίνεται όμως ότι «οι θεσμοί μετά θα παράσχουν μία πρώτη άποψη για το εάν αυτή «είναι αρκετά πλήρης για να αποτελέσει ένα έγκυρο σημείο εκκίνησης»…
Σε δεύτερο στάδιο έως το τέλος Απριλίου -σε συνεργασία με τις κοινοτικές αρχές- η ίδια λίστα θα πρέπει να γίνει πλήρης. Αν δεν ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις εντός του 4μήνου της επέκτασης (6μηνο ήταν η αρχική πρόταση) τότε δεν θα ληφθεί το υπόλοιπο των δόσεων.
Τι κέρδισε η κυβέρνηση
Τι κέρδισε η κυβέρνηση
Υπάρχουν όμως και κέρδη για την ελληνική πλευρά. Ο κ. Βαρουφάκης δήλωσε πως «αποτρέψαμε την μείωση των συντάξεων και την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά», ενώ η δέσμευση για πρωτογενές πλεόνασμα θα συνδυάζεται για το 2015 με τις οικονομικές εξελίξεις.
Ανοίγει όμως παράθυρο και για το χρέος καθώς αναφέρεται στην χθεσινή ανακοίνωση ότι «οι ελληνικές αρχές έχουν επίσης δεσμευτεί να διασφαλίσουν τα κατάλληλα πρωτογενή πλεονάσματα ή έσοδα χρηματοδότησης τα οποία απαιτούνται για την εγγύηση της βιωσιμότητας του χρέους σύμφωνα με την ανακοίνωση του Eurogroup του Νοεμβρίου 2012»
Οι δεσμεύσεις
Οι δεσμεύσεις
Η ανακοίνωση του Eurogroup κάνει σαφές ότι «οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να απόσχουν από οποιαδήποτε κατάργηση των μέτρων και από μονομερείς αλλαγές στις πολιτικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα επηρέαζαν αρνητικά τους δημοσιονομικούς στόχους».
Επίσης, το ζήτημα των κόκκινων δανείων… εγκαταλείπεται. «Τα κεφάλαια του ΤΧΣ θα πρέπει να κρατούνται από το EFSF και μπορούν να χρησιμοποιηθούν «μόνο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και δαπάνες εξυγίανσης» επισημαίνεται.
Γίνεται επίσης σαφές ότι «οι ελληνικές αρχές επαναδιατυπώνουν την κατηγορηματική δέσμευσή τους για την τήρηση των οικονομικών τους υποχρεώσεων προς όλους τους πιστωτές τους στο ακέραιο και εγκαίρως».
Αναφέρεται ότι «σκοπός της επέκτασης είναι η επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης στη βάση των συνθηκών στην τρέχουσα συμφωνία (σ.σ. δανειακή σύμβαση) αλλά «κάνοντας την καλύτερη δυνατή χρήση της δεδομένης ευελιξίας». Γίνεται μάλιστα λόγος και για μία «πιθανή επόμενη (follow-up) συμφωνία».
