Η Δραπετσώνα και ο «Χότζας»…

Μια διαφορετική άποψη για την τελευταία νομοθετική ρύθμιση και την αλλαγή χρήσεων γης στην παραλία της Δραπετσώνας δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη. 

Το κείμενο που ακολουθεί, ουσιαστικά μηδενίζει ό,τι ειπώθηκε πως "κέρδισε" η περιοχή με την τελευταία νομοθετική ρύθμιση. 

Επιπλέον, υποστηρίζει ότι η ρύθμιση είναι μια διαφορετική εκδοχή του αστικού σχεδίου ανάπτυξης της περιοχής της Δραπετσώνας απ' το υφιστάμενο, το οποίο δεν ικανοποιεί τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής και καταλήγει, στο ..."ακραίο" συμπέρασμα, ότι τελικά το «δημόσιο πάρκο» θα είναι οι ακάλυπτοι απ' τις εγκαταστάσεις των ιδιωτών. 

Κάθε άποψη περιέχει τη δική της αλήθεια κι έτσι κρίνεται! Πάντως μην ξεχνάμε, ότι πριν τη ρύθμιση, είχαμε τη ρύθμιση Μανιάτη, η οποία μιλούσε για βιομηχανικές χρήσεις...

Η Δραπετσώνα και ο «Χότζας»…
...ή πώς ο ΣΥΡΙΖΑ εξαπατά το λαό

Βασικός μηχανισμός εξαπάτησης του λαού που χρησιμοποιεί διαρκώς η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, είναι η εμφάνιση μιας απώλειας μικρότερης από όσο περιμέναμε ως κέρδος, ως ανακούφιση. Προσπαθεί να πείσει τα λαϊκά στρώματα πως αν χάσεις 90 εκεί που ήταν να χάσεις 100, έχεις ένα κέρδος 10. Αξιοποιώντας αυτήν τη μέθοδο, επιχειρεί να ρυμουλκήσει τα εργατικά - λαϊκά στρώματα στο να στηρίζουν την αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησης γιατί είναι «λιγότερο αντιλαϊκή» απ' αυτήν που θα εφαρμοζόταν, θυμίζοντας τη γνωστή ιστορία με το Χότζα και τα ζώα μέσα στο σπίτι. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πολιτικο-επικοινωνιακής πολιτικής είναι η πρόσφατη νομοθετική παρέμβαση για την αλλαγή χρήσεων γης στην παραλία της Δραπετσώνας.

Το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε την προηγούμενη βδομάδα περιείχε μια διάταξη, με την οποία αλλάζουν οι χρήσεις γης και μειώνεται ο συντελεστής δόμησης στην παραλιακή περιοχή της Δραπετσώνας. 

Ειδικότερα, η κυβέρνηση απέκλεισε τις βιομηχανικές χρήσεις απ' την περιοχή. Σημειώνουμε πως η πόλη της Δραπετσώνας, αλλά και γενικότερα η ευρύτερη περιοχή του Πειραιά, είναι απ' τις περιοχές της Αθήνας με ελάχιστους χώρους για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων και η παραλία της Δραπετσώνας είναι η σημαντικότερη «ελεύθερη» περιοχή, που δεν είναι «τσιμεντοποιημένη» δηλαδή, σε ολόκληρη την πόλη.

Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, αναλύοντας τη συγκεκριμένη διάταξη, ανέφερε πως βασικός στόχος της είναι «η βελτίωση της επιβαρυμένης ποιότητας ζωής των κατοίκων και η ποιοτική αναβάθμιση του Δήμου Κερατσινίου - Δραπετσώνας και γενικότερα του δυτικού Πειραιά».Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Οπως θα δούμε, με αυτήν τη διάταξη, ο ΣΥΡΙΖΑ, αφενός προκρίνει μια διαφορετική εκδοχή του αστικού σχεδίου ανάπτυξης της περιοχής της Δραπετσώνας απ' το υφιστάμενο που δεν ικανοποιεί τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής. Αφετέρου, αξιοποιεί τη διάταξη αυτή ως «κολυμβήθρα του Σιλωάμ», προκειμένου να «ξεπλύνει» τις τεράστιες αντιλαϊκές συνέπειες απ' την εκχώρηση ολόκληρου του παραλιακού μετώπου της Αττικής στους μονοπωλιακούς ομίλους.

Η παραλία της Δραπετσώνας

Η παραλία της Δραπετσώνας, για την οποία συζητάμε, είναι μια περιοχή συνολικής έκτασης 640 στρεμμάτων, που ξεκινά απ' το δυτικό άκρο του κύριου λιμανιού του Πειραιά (απ' εκεί που φεύγουν τα καράβια για τα Δωδεκάνησα). Τις προηγούμενες δεκαετίες, η περιοχή είχε σημαντική βιομηχανική ανάπτυξη, ενώ πλέον έχουν κατεδαφιστεί οι περισσότερες και μεγαλύτερες βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Ωστόσο, απότοκο της βιομηχανικής ανάπτυξης της περιοχής είναι το σημερινό ιδιοκτησιακό καθεστώς της περιοχής. Βασικότεροι ιδιοκτήτες είναι η Εθνική Τράπεζα που κατέχει μία έκταση 240 στρεμμάτων, ο ΟΛΠ που κατέχει 110 στρέμματα λιμενικής ζώνης, παραχωρηθέντα από το ελληνικό Δημόσιο. Ακόμη, στο συγκεκριμένο χώρο κατέχουν στρεμματικές εκτάσεις η εταιρεία «Lafarge - AΓΕΤ Ηρακλής», η «Oil One» του Δημήτρη Μελισσανίδη, ο δήμος Κερατσινίου - Δραπετσώνας και άλλες εταιρείες.

Το γενικό σχέδιο καπιταλιστικής ανάπτυξης για την Αττική και ο ρόλος της Δραπετσώνας

Ο σχεδιασμός της άρχουσας τάξης για την καπιταλιστική ανάπτυξη της επόμενης περιόδου, προβλέπει ως έναν απ' τους βασικούς πυλώνες τις συνδυασμένες μεταφορές και τη διαμετακόμιση εμπορευμάτων.

Με βάση αυτόν το σχεδιασμό που αποτυπώνεται και στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής, η Αττική προορίζεται ν' αποτελέσει τον κατεξοχήν κόμβο συνδυασμένης μεταφοράς εμπορευμάτων και διαχείρισής τους και το βασικό ναυτιλιακό κέντρο, με βασικό κέντρο το λιμάνι του Πειραιά.

Γύρω από κάθε λιμάνι αναπτύσσεται ένα ολόκληρο σύμπλεγμα εξειδικευμένων σχετικών δραστηριοτήτων (ναυτιλιακό cluster), που αφορά υποστηρικτικές οικονομικές δραστηριότητες, δραστηριότητες επισκευής, ανεφοδιασμού, broking κ.λπ.

Το αστικό σχέδιο προβλέπει πως η ευρύτερη περιοχή του Πειραιά, μέσα σ' αυτήν και η παραλία της Δραπετσώνας, θα ενταχθεί στο ευρύτερο ναυτιλιακό cluster, που θα περιλαμβάνει βιομηχανικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες, παροχή τραπεζικών, ασφαλιστικών και άλλων υπηρεσιών, δραστηριότητες ψυχαγωγίας, κατοικίας κ.ά.1.

Δύο παραλλαγές του αστικού σχεδιασμού για τη Δραπετσώνα

Είναι προφανές πως σε μια συγκεκριμένη περιοχή η ανάπτυξη με έμφαση στον τουρισμό και την αναψυχή δεν μπορεί να συμβαδίσει με βιομηχανικές χρήσεις, μεγάλες αποθήκες και δραστηριότητες διαμεταφοράς εμπορευμάτων.

Ωστόσο, το ναυτιλιακό cluster στο οποίο αναφερθήκαμε απαιτεί και τα δύο είδη δραστηριοτήτων. Δηλαδή, απαιτεί εμπορικά κέντρα, κέντρα διασκέδασης, καζίνα και εστιατόρια, τόσο για τους εργαζόμενους στο ναυτιλιακό cluster, όσο και για τους επιβάτες του τουριστικού λιμανιού. Απαιτεί μουσεία, πολιτιστικά κέντρα, κέντρα συνεδριακού τουρισμού, γύρω και μέσα στα οποία οργανώνονται οι πολυποίκιλες δραστηριότητες ενός ναυτιλιακού cluster. Απαιτεί, επίσης, νοσοκομεία και νοσοκομειακές υποδομές που μπορούν να υποστηρίξουν το cluster, αλλά και να διαδραματίσουν άλλες μορφές οικονομικής δραστηριότητας, όπως ιατρικός τουρισμός κ.ά.

Η ουσία της αστικής αντιπαράθεσης για το μέλλον της παραλίας της Δραπετσώνας έγκειται στην επιλογή ανάμεσα στις δύο προαναφερθείσες παραλλαγές: Βιομηχανική ανάπτυξη της παραλίας ή ανάπτυξη υποστηρικτικών δραστηριοτήτων που χρειάζεται το κεφάλαιο στη συγκεκριμένη περιοχή.

Ο αντιλαϊκός χαρακτήρας του νέου «ήπιου» αστικού σχεδίου

Αξίζει να εξετάσουμε λίγο πιο προσεκτικά τα αποτελέσματα απ' την προώθηση αυτού του «ήπιου» σχεδίου στη ζωή των λαϊκών στρωμάτων της περιοχής.

Πρώτα, οι όποιες αλλαγές στη Δραπετσώνα δε σταματούν τις γενικότερες αντιλαϊκές εξελίξεις απ' την προώθηση του συνολικού σχεδιασμού για τον Πειραιά και την Αττική γενικότερα. Ισα - ίσα, η Δραπετσώνα αξιοποιείται για να «ξεπλυθούν» οι συνέπειες απ' την παράδοση στο μεγάλο κεφάλαιο πρακτικά ολόκληρου του Παράκτιου Μετώπου της Αττικής, όπως προβλέπει το αστικό σχέδιο. Ξεκινώντας από το Ελληνικό και τον Αστέρα Βουλιαγμένης, συνεχίζοντας στο Φαληρικό Δέλτα και καταλήγοντας στον Πειραιά με τις ιδιωτικοποιήσεις των λιμανιών, το σύνολο πρακτικά της ακτογραμμής παραδίδεται στους μονοπωλιακούς ομίλους, που θα το χρησιμοποιήσουν για την κερδοφορία τους, επιβάλλοντας βαρύτατο τίμημα για τη χρήση του.

Ωστόσο, το νέο σχέδιο για τη Δραπετσώνα δεν είναι ούτε ήπιο, ούτε ταξικά ουδέτερο. Είναι βαθιά αντιλαϊκό και αντιδραστικό.

Πρώτα και κύρια, δεν μεταβάλλεται ο ιδιοκτησιακός χαρακτήρας της περιοχής. Οι μονοπωλιακοί όμιλοι που κατέχουν σήμερα τη γη θα την εκμεταλλευτούν για την ανάπτυξη που θεωρούν πιο πρόσφορη το επόμενο διάστημα. Ο εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή ήταν αποκαλυπτικός: «Κακώς μας κατηγορήσατε ότι παίρνουμε γη από ιδιωτικούς χώρους».

Οι χρήσεις γης της νέας διάταξης είναι αρκετά ευρείες για να χωρέσουν τεράστια «γκάμα» από εγκαταστάσεις. Με το μανδύα των χρήσεων αναψυχής και πολιτισμού που περιέχει η νέα διάταξη, προωθείται η οικοδόμηση μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων του μεγάλου κεφαλαίου.

Ο νέος συντελεστής δόμησης, του 0.15, μεταφράζεται σε πάνω από 100 στρέμματα δομημένης επιφάνειας. Συνυπολογίζοντας τις διάφορες συνοδευτικές χρήσεις (π.χ. θέσεις στάθμευσης) που μπορούν να μην προσμετρώνται στο συντελεστή δόμησης, το νέο σχέδιο προωθεί την «τσιμεντοποίηση» της περιοχής.

Οι εγκαταστάσεις που θα δημιουργηθούν απ' τους μονοπωλιακούς ομίλους στην περιοχή, δεν θα είναι για τα λαϊκά στρώματα της περιοχής. Το πολύ υψηλό κόστος χρήσης τους θα αποκλείσει τους εργαζόμενους της περιοχής απ' το παραλιακό μέτωπο.

Αλλωστε, η εμφάνιση δραστηριοτήτων αναψυχής στην παραλία θα οδηγήσει σε πραγματικό «σκούπισμα» σχετικών δραστηριοτήτων απ' τον αστικό ιστό, επιταχύνοντας τη συγκέντρωση - συγκεντροποίησή τους και επιβάλλοντας τους όρους λειτουργίας τους μέσα στον αστικό ιστό. Τα ωράρια και η κυριακάτικη αργία δεν πρόκειται να λειτουργούν στον ιστό της πόλης, όταν στην παραλία τα καταστήματα λειτουργούν συνεχώς.

Συγχρόνως, το «σημαντικό ελεύθερο πάρκο» για το οποίο κάνει λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ είναι «στάχτη στα μάτια». Πρώτα και κύρια, πρόκειται για ελεύθερους χώρους ανάμεσα στις εγκαταστάσεις που θα οικοδομήσουν οι μονοπωλιακοί όμιλοι. Τελικά, το «δημόσιο πάρκο» θα είναι οι ακάλυπτοι απ' αυτές τις εγκαταστάσεις.

Ακόμα όμως και για το εν λόγω πάρκο, δεν προβλέπεται κανενός είδους κρατική χρηματοδότηση για την κατασκευή, τη λειτουργία ή τη συντήρηση του. Νέα ανταποδοτικά τέλη, νέα εισιτήρια για τη χρήση των εγκαταστάσεων αυτών θα πέσουν πάνω στις πλάτες του λαού της Δραπετσώνας.

«Οχι» στη λογική του μικρότερου κακού...

Το νέο αστικό σχέδιο για τη Δραπετσώνα, μπορεί, με ορισμένα κριτήρια να επιδεινώνει την κατάσταση των εργαζομένων στη Δραπετσώνα ελαφρά λιγότερο σε σχέση με το προηγούμενο.

Το κρίσιμο, όμως, είναι πως και το νέο σχέδιο, όπως και το προηγούμενο, επιδεινώνουν την κατάσταση των λαϊκών στρωμάτων της περιοχής και βρίσκονται στον αντίποδα των αναγκών τους και της αντικειμενικής δυνατότητας κάλυψής τους.

Η ανάπλαση της παραλίας της Δραπετσώνας, όπως πλέον προβλέπεται, δεν οδηγεί στον «παράδεισο» μιας παραλίας για τους κατοίκους. Οδηγεί σε μεγάλες, απλησίαστες για τα λαϊκά στρώματα, εγκαταστάσεις αναψυχής και πολιτισμού που θα αποκλείουν τα λαϊκά στρώματα. Οδηγεί σε οικοδόμηση 100άδων στρεμμάτων, αν συμπεριλάβει κανείς τις συνοδευτικές χρήσεις, εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης του ναυτιλιακού cluster. Στην καλύτερη περίπτωση, οδηγεί σε κατακερματισμένες εκτάσεις πρασίνου, ανάμεσα στα μαγαζιά και τα εστιατόρια, η συντήρηση των οποίων θα πέφτει στις πλάτες του λαού της Δραπετσώνας.

Κερδισμένα από την εξέλιξη είναι εκείνα τα τμήματα του κεφαλαίου που επιθυμούν αυτό το εναλλακτικό αστικό σχέδιο ανάπτυξης, γιατί προετοιμάζουν σχετικές επενδύσεις στον τομέα αυτό.

Η επιλογή στήριξης αυτού του νέου σχεδιασμού, σημαίνει υπόκλιση στις ανάγκες αυτής της μερίδας των μονοπωλίων, σημαίνει υποταγή στη δική τους σημαία.

Το βαθύτερο νόημα, για το σύστημα, της προώθησης της λογικής του μικρότερου κακού έχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Το σύστημα ζητά απ' τους εργαζόμενους να στηρίξουν μια εναλλακτική λύση που ίσως επιδεινώνει λιγότερο, όπου οι αρνητικές συνέπειες ξεδιπλώνονται με βραδύτερο ρυθμό. Να υποταχτούν στη γενική αντιλαϊκή εξέλιξη, στην καπιταλιστική βαρβαρότητα της κρίσης και της ανάπτυξης, με αντάλλαγμα ορισμένες μικρο-ρυθμίσεις στον τρόπο, στο ρυθμό εκδήλωσης της αντιλαϊκής επίθεσης.

Αποφασιστικά, οργανώνουμε την πάλη μας!

Η λογική του μικρότερου κακού είναι αποπροσανατολιστική από τον αντίπαλο και διαλυτική για την οργάνωση του κινήματος. Είναι αδιέξοδη και δεν μπορεί να εγγυηθεί ούτε καν την προσωρινή ανακούφιση. Το ένα «μικρότερο κακό» ακολουθείται απ' το επόμενο, και μετά απ' το επόμενο. Και δεν υπάρχει τελειωμός.

Στο αντίποδα της λογικής του μικρότερου κακού πρέπει να ξεδιπλώσουμε τη δική μας λογική, μετρώντας και κρίνοντας με βάση τις ανάγκες μας. Να επαναφέρουμε τη συζήτηση στο πραγματικό ερώτημα: Ανάπτυξη για ποιον; Για τα μονοπώλια ή για το λαό;

Να οργανώσουμε την πάλη για την πολιτική λύση που εξασφαλίζει φιλολαϊκή διέξοδο απ' την κρίση, που μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες των λαϊκών στρωμάτων, τη λύση της εργατικής - λαϊκής εξουσίας.

Να φωτίσουμε τις δραματικές συνέπειες για το λαό της Δραπετσώνας και του Πειραιά από την προώθηση του σχεδίου ανάπλασης της παραλίας και να οργανώσουμε την αντεπίθεσή μας, αξιοποιώντας ένα ριζοσπαστικό πλαίσιο πάλης που σημαδεύει τον πραγματικό αντίπαλο, τα μονοπώλια, το κράτος τους, την ΕΕ που τους στηρίζει, ένα πλαίσιο πάλης που περιστρέφεται γύρω απ' τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής και τις αντικειμενικές δυνατότητες ικανοποίησής τους, τη ανατροπή του συνολικού σχεδιασμού για την καπιταλιστική ανάπτυξη Αττικής και Πειραιά, με αιχμές:
-- Αμεση απαλλοτρίωση του συνόλου της έκτασης χωρίς αποζημίωση.
-- Αξιοποίηση του συνόλου της έκτασης για την κάλυψη των διευρυμένων αναγκών των κατοίκων της περιοχής.
-- Κρατική χρηματοδότηση, φορολογώντας το μεγάλο κεφάλαιο,
-- Καμία επιχειρηματική δραστηριότητα και κανένα ανταποδοτικό τέλος.
Παραπομπή: 1. «Ο Καπιταλιστικός Σχεδιασμός για την Περιφέρεια Αττικής, το νέο ΡΣΑ». Κείμενο του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ, ΚΟΜΕΠ 6/2014

Του Γρηγόρη Λιονή*
*Ο Γρηγόρης Λιονής είναι μέλος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ πηγή